Tattva Kaumudi

SR No.: 010561
Original Sutra Author: N/A
Author: Oriental Book Agency Poona
Publisher: Oriental Book Agency Poona
Total Pages: 329
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 19 MB

Page 25

INTRODUCTION
13
another support in the name of the town Kapilavastu of the Budhists ( S. Y., 2, 83 ). Keith, on the other hand, opines that Kapila was not a historical person as he is found identified with Agni or Visnu or Shiva, and is, therefore, another name for Hiranyagarbha (s. S. 9, In; Mbh. S' ānti. 339, 66-67; 342, 92-93 ). Kaviraja Gopinatha also agrees with this opinion as expressed by him in the introduction to Jayamangala published by me ( p. 3 ). Balarāma Udāsina, in his footnotes to Yogabhāsya 1. 25; " आदिविद्वान् निर्माणचित्तमविष्टाय कारुण्याद्भगवान् परमर्षिरासुरये जिज्ञासमानाय तन्त्रं प्रोवाच ।” says:
" ( 1 ) आदिविद्वान् = सर्गादावाविर्भूतो हिरण्यगर्भः स्वयंभूः, निर्माणचित्तं = योगबलेन स्वनिर्मितं चित्तमधिष्ठाय = स्वांशेन प्रविश्य कपिलाख्य परमर्षिर्भूत्वा कारुण्या जिज्ञासवे आसुरये तन्त्रं प्रोवाचेत्यर्थ: ॥ ( 2 ) ऋषिं प्रसूतं कपिलं यस्तमग्रे ज्ञानैर्बिभर्ति जायमानं च पश्येत्' इति श्रुत्या कपिलस्य जायमानस्य ज्ञानप्राप्तिः श्रूयते ॥ ( 3 ) पञ्चमे कपिलो नाम सिद्धेशः कालविप्लुतम् । प्रोवाचासुरये सांख्यं तत्त्वग्रामविनिर्णयम् | (Bhagavata Purana, I. 3. 11) इति स्मृतौ पञ्चमावतारत्वोक्तेविष्णोरवतारः कपिल इति भावः । ' अग्निः स कपिलो नाम सांख्यशास्त्र - प्रवर्तकः' इति महाभारतं तु कल्पभेदेन नेयम् । कल्पभेदेनैव च कपिलो ब्रह्मपुत्र इति स्मर्यते ॥ (4) भास्कराचार्यप्रभृतयस्तु ऋषिं प्रसूतं कपिलं' इति कपिलपदेनापि हिरण्यगर्भ एव गृह्यते ॥ 'यो ब्रह्माणं इत्यादिबहु पूर्वोत्तरमन्त्रसंवादादित्याहुः ॥ " ( Ch. S. S. p. 62 ) ..
•
an
From a quotation in the Baudhāyana ( 2, 6, 30), we learn that an asura Kapila divided the four asramas. There is other Kapila also who wrote a Kapilasmrti dealing with the s'rāddha', vivāha, prāyas' citta ceremonies (H. Dh. I, pp. 25, 525). S'ankarācārya also thinks that the Kapila of Sankhya is different from the Vedic Kapila ( Br. S. Bhāsya II, 1, 1 ). Anandagırı, commenting on this says that the Vedic Kapıla is that one who reduced the sixty-thousand sons of Sagara to ashes. He is quite different from the Samikhya teacher. But we find in the Padmapurana that one Kapila alias Vasudeva taught the Sāmkhya doctrines to Brahman, Bhrgu, etc., supported by the Vedas; another Kapila taught ( the Sanıkhya) as opposed to all the Vedic tenets (quoted in N. B. S., II 1, 1,