________________
-
दीपिका-नियुक्ति टीका अ.८ स्.१४ भावमोदरिकातपसः प्ररूपणम् ६१५ जन्योऽसहनरूपाऽक्षमा परिणति विशेष:-अल्पक्रोध: क्रोध कषायालासा-१ एवम् अल्पमानः जात्याघभिमानराहित्यम् मानाल्पता२ एवम् अल्पसाया सायाल्पता३ अल्पलोभो लोभाल्पता ४ अल्पशब्द: शब्दाल्पता, परिभिर भाषणम् ५ अल्एकलहः फलहाभावः ६ अल्झन्झः परस्पर भेदोत्पादकवचन व्यापाररूप झञ्झस्याऽ. भावोऽवगन्तव्यः ॥७॥ ॥१४॥
तत्वार्थनियुक्ति:-पूर्व खर-द्रव्यावसोदरिका तपः प्ररूपित्स्, सम्पतिभावावमोदरिकातपः मरूपयितुमाह-'माचोमोथरिया तवे अणेगबिहे, अप्प कोहाइ भेयओ'-इति । भावावनोदरिका तस:-भावस्य क्रोधादि कषायादेराभ्यन्तरस्य अक्षमादि परिणतरूपस्य प्रतनु विधायकम् अरमन रिकानाम तपो भावाऽचमोदरिका तपः, तच्चाऽनेकविधं भवति । अक्रोधादि भेदतः तद्यथा-- अल्एक्रोधमानमाया लोभशब्दकला झञ्झभेदतः। अत्राऽल्प शब्स्य द्वन्द्वादी वचन की न्यूनता, कलह और झंझ की न्यूनता शादि । क्रोध मोहनीय के उदय से उत्पन्न होने वाले असहन रूप असाता परिणाम को क्रोध कहते हैं, उसकी अल्पता क्रोध की अल्पता है। जाति आदि के अभिमान की न्यूनता मानाल्पता है। माया की कमी को मायाल्पता कहते है। लोभ के पतलेपन को लोभाल्पता या अल्पलोभ कहते हैं। परिमित भाषण को शब्दाल्पता कहते हैं । कलह का अभाव अल्पकलह कहलाता है। परस्पर में भेद उत्पन्न करने वाले वचनों का प्रयोग न करना अल्पझझ है ॥१४॥
तत्त्वार्थनियुक्ति-द्रव्य-अवमोद रिका तप की व्याख्या की जा चुकी, अथ भाव अवलोरिका तप का निरूपण करते हैं___ अक्षमा-परिणतिरूप क्रोध आदि वैमाविक भादों की अल्पता को भाव-अवमोदरिका तप कहते हैं। उसके अनेक भेद है-अल्पक्रोध, अल्पઅને કજીયાની ન્યૂનતા આદિ ક્રોધ મોહની યના ઉદયથી ઉત્પન્ન થનારા અસહનરૂપ અક્ષમા પરિણામને કેધ કહે છે. તેની અ૯પતા કોધની અલ્પતા છે. જાતિ વગેરેના અભિમાનની ન્યૂનતા માન અ૯પતા છે માયાનું ઓછાપણું માયા પતા કહેવાય છે. લાભને પાતળો પાડે લેભ લેપતા અથવા અ૫લાભ કહે છે. પરિમિત ભાષણને શબ્દાલપતા કહે છે કલહનો અભાવ અલપકલહ કહેવાય છે. પરસ્પરમાં ભેદ ઉત્પન્ન કરનાર વચનનો પ્રાગ ન કરે અલ્પ ઝંઝ છે ૧૪
તત્વાર્થનિયંતિ–દ્રવ્ય અવમોદરિકા તપની વ્યાખ્યા કરવામાં આવી હવે ભાવ અવમેદરિકા તપનું નિરૂપણ કરીએ છીએ
અક્ષમા પરિણતિ રૂપ ક્રોધ આદિ વૈભાવિક ભાવની અપતાને ભાવ અવમદરિકા તપ કહે છે. તેના અનેક ભેદ છે અલ્પફોધ, અપમાન, અપમાયા,
