SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 712
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ तरवार्थस्त्र -कायक्लेशतपः पश्च मयुरूपते, । तच्च-कायक्लेशरूपं तपः शारीरिक दुख तितिक्षा सुखानभिष्वङ्ग प्रवचन प्रभावनाधर्थम्, अध परीपह कायक्लेशयोः को विभेदः ३ इति चेदुच्यते-परीपह 'स्तावद् यदृच्छया खलु-उपनिपतितो भवति, कायक्लेशस्नु-स्वयंकृतो भवतीति विशेषो द्रष्टव्यः। बाह्यद्रव्यापेक्षस्वात-परमत्यक्षस्वाच्च कायक्लेशस्य बावनव्यवहारो भवतीतिभावः ५ सलीनता -चतुर्विधा, इन्द्रिय १ कपाय २ योग ३ विविक्तचर्या ४ भेदात् तत्रेन्द्रियसंलीलता-इन्द्रियगोपनम् १ रूपायसलीनठा--कपायोदयनिरोधः, २ योग संलीनता-मनोवाक काययोगानां शुभेषु प्रवृत्तिः ३ विविक्तवर्याकरने के लिए बीरालन, उत्कुटुमालक आदि कठिन आमन करना आदि कायक्लेश तक है। यह पांचवां है। इस तप का उद्देश्य हैशारीरिक कष्ट को सहन करना, सुख में आसक्ति न उत्पन्न होने देना और प्रवचन की प्रभाचला। प्रश्न-परीवह और कायक्लेश में क्या भेद है ? उत्तर-परिषह वह कष्ट है जो अपने-आप आ पड़ता है किन्तु कायक्लेश स्वेच्छा से उत्पन्न क्रिया होता है । यह दोनों में अन्तर है। ___घाह्य द्रव्यों की अपेक्षा होने से दूसरों को प्रत्यक्ष होने से काय क्लेश थाह्य तप कहलाता है। _ संलीनता चार प्रकार की है-(१) इन्द्रिय संलीनता (२) कयायसंली. नता (३) योगमलीनता और (४) विविक्त चर्चा संलीनता । इन्द्रियों का गोपन करना इन्द्रियसलीनता है, कषाय के उदय का निरोध करना માટે વીરાસન, ઉસ્કુટુકાસન વગેરે અઘરાં આસન કરવા કાયકલેશ તપ છે. આ પાંચમું તપ છે. આ તપને હેતુ છે–શારીરિક કષ્ટને સહન કરવા, સુખમાં આસકિત ઉ૫ન ન થવા દેવી અને પ્રવચનની પ્રભાવના. પ્રશ્ન-પરીષહ અને કાયકલેશમાં શે ભેદ છે? ઉત્તર–પરીષહ તે કષ્ટ છે જે પિતાની મેળે આવી પડે છે પરંતુ કાયકલેશ વેચ્છાપૂર્વક ઉત્પન કરવામાં આવે છે. બંનેમાં આ તફાવત છે બ ઘ દ્રવ્યોની અપેક્ષા હોવાથી, બીજાઓને પ્રત્યક્ષ હોવાથી કાયકલેશ બાહ્ય તપ કહેવાય છે. सांदीनता या२ ५४ा२नी छ-(१) ४न्द्रियसलीनता (२) ३५ यस सीनता (3) योग सीनता भने (४) विवितियांस सीनता न्द्रियानु पिन ४२ ઈન્દ્રિયસંલીનતા છે, કષાયના ઉદયને નિરાધ કરો કષાયસંલીનતા છે, મન
SR No.010523
Book TitleTattvartha Sutra Part 02
Original Sutra AuthorN/A
AuthorKanhaiyalal Maharaj
PublisherA B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year1973
Total Pages895
LanguageHindi
ClassificationBook_Devnagari, Tattvartha Sutra, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size73 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy