________________
दीपिका - नियुक्ति टीका अ. ७ सू. ५७ सामान्यतः सर्वव्रतभावनानिरूपणम् ४२१ पितरमपि धनार्थ व्यापादयति मातरमपि हिनस्ति च सुतमपि इन्तुमुद्यतो भवति, भ्रात्रादीनपि द्रव्यार्थ जिघांसति, किंबहुना स्व प्राणप्रियां श्रेयसी मपि तदर्थं हन्ति एव मन्यानपि बह्वनर्थान् करोनि इति लोभाभिभू जनः किमपि कार्यमकार्य न परिगणयति, तस्मात् परिग्रहेऽनर्थान् वहून् भावयन् ततो निवृत्ति समासादयति, हिंसादिषु पञ्च दुःखमेव च भावयेत् । एवञ्च - हिंसादिपञ्चकं यथा मम दुःखजनकत्व अप्रियं भाति एवं सर्वेषामपि प्राणिनां हिंसादिकं वध बन्धनच्छेदनादि हेतुकमप्रियं भवति इत्यात्मानुभयेन सर्वेषां दुःखं हिंसादौ भावजाता है, वह किन्हीं भी अनर्थों को नहीं देख पाता । लोभ के चंगुल में फंसा मनुष्य धन के लिए पिता की भी एस्पा कर डालता है, मोतो की भी जान ले लेता है, पुत्र का घात करने को भी उद्यत हो जाता है, द्रव्य के लिए भाई भाई का भी खून कर डालना चाहता है, अधिक क्या कहा जाय, अपनी प्राणप्रिया पत्नी की भी हत्या कर डालता है 1 ऐसे अन्यान्य बहुत-से अनर्थ करता है । इस प्रकार लोभ से अभिभूत प्राणी कार्य- अकार्य का कुछ भी विवेक नहीं करता। जो परिग्रह के बहुत से दुष्परिणामों का विचार करता है । वह उससे निवृत्त हो जाता है ।
rss को चाहिए कि वह हिंसा आदि में दुःख की भावना करे । जैसे हिंसा आदि पांचों मुझे दुःख जनक होने के कारण अप्रिय हैं, उसी प्रकार वध, बन्धन, छेदन आदि के कारण हिंसा आदि सभी को अप्रिय है, इस प्रकार के आत्मानुभव से हिंसा आदि में सभी के
કાઈ જ અનર્થાને જોઈ શકતા નથી. લેાભની પકડમાં આવેલ નુષ્ય ધન માટે સગા બાપની પણ હત્યા કરી બેસે છે, માતાને જીવ પણ લ લે છે, પુત્રની ઘાત કરવા માટે પણ તત્પર ઈજાય છે, દ્રવ્ય ક જે ભાઈનું ખૂન કરી નાખવા ઇચ્છે છે, વધારે શુ ગૃહી શકાય, પેાતાની પ્રાણવલ્લભાની પણ હત્યા કરી નાખે છે. આ જાતના અન્યાન્ય ઘણા બધા અનથ કરે છે. આ રીતે લેભથી અભિભૂત પ્રાણી કાર્ય-અકાયના કોઈ પણ વિવેક કરતા નથી, જે પરિગ્રહના ઘા બધાં દુષ્પરિણામેાને વિચાર કરે છે તે તેનાથી નિવૃત્ત થઈ જાય છે. સાધકે હિ'સા આદિમાં દુ:ખની જ ભાવના કરવી જોઈ એ. જેવી રીતે હિંસા આદિ પાંચે મને દુ.ખજનક હાવાના કારણે અપ્રિય છે. તેવી જ રીતે વધ, બન્ધન, ઇંદન આદિના કારણે હિ‘સા વગેરે બધાંને અપ્રિય છે. આ જાતના માત્માનુભવથી Rsિ'સા ક્રિમાં મધાના દુઃખની ભાવના કરતા થકા
