________________
६४
तरवार्थस चारित्रं तदात्मकं विनयतप श्छेदोपस्थापनीयचारित्रदिनयतपो भवति । एवम्-परिहरणं परिहारस्तपो विशेष स्तेन कर्मनिर्जराल्पा विशुद्धिर्यस्मिन् चारित्रे तत्-परिहारविशुद्धिकं चारित्र, तद्रूपं विनयतपः परिहारविशुद्धिकचारित्रविनयतप उच्यते । एवं-समयेति संसार मनेनेति सम्परायः कपायोदया, सूक्ष्मोलोमांशाऽवशेषः सम्परायो यत्र तत्-सूक्ष्मसम्परायं तद्रूपं यच्चारित्रं तत्सम्बन्धि विनय तपः सूक्ष्मसम्परायचारित्रविनयतप उच्यते । एवं-याथातथयेनाऽभिविधिना च यत् ख्यातं तीर्थकृभिरुपदिष्टं कषायरहितं चारित्रं तत् यथाख्यातचारित्रम् तत्सम्बन्धि विनयतपो यथाख्यातचारित्र विनस्तष उच्यते ॥२७॥
तत्वार्थनियुक्ति:-पूर्व सप्तविधं दिनयतपः मतिपादितम् दन-ज्ञानविनयतप दर्शनविनयतपश्च सविशदं प्ररूपितम् सम्पति-तृतीयं चारित्रचिनयतपः पश्चउसका विनय छेदोपस्थापन चारित्र बिनय तप ललझना चाहिए। परिहार नामक तप जिल चारित्र में विशिष्ट धर्मनिर्जरा के लिए किया जाता है, वह चारित्र परिहारविशुद्धि कहलाता है। उसका विनय परिहारविशुद्धि चारित्र विनय है। जिसमें संज्वलन कषाय का सूक्ष्म . अंश ही शेष रहजाता है वह चारित्र सूक्ष्मतापराय चारित्र कहलाता है। उसका विनथ लूक्ष्मातापरायचारित्र विनय है। तीर्थ कर भगवान् द्वारा उपदिष्ट कषाय रहित चारित्र स्थास्यात्वचारित्र कहलाता है, उसका विनय यथाख्यातचारिन बिनय समझना चाहिए ॥२७॥
तत्त्वार्थनियुक्ति--पहले लात प्रकार के दिनय तप का निरूपण किया गया था। उसमें से ज्ञानविनय और दर्शनविनय नप का विशद् विवेचन किया जा चुका है। अब तीसरे चारिन बिनय तप का प्ररूपण करते हैं--- વિનય તપ છે, પહેલાના પર્યાયોને છેદ કરીને મહાવ્રતરૂપ ચારિત્રનું પુનઃ આરોપણ કરવું છેદપસ્થાપન ચારિત્ર છે તેને વિનય છેદપસ્થાપન ચારિત્ર વિનય તપ સમજવું જોઈએ પરિહાર નામક તપ જે ચારિત્રમાં વિશિષ્ટ કર્મ નિજાને માટે કરવામાં આવે છે તે ચારિત્ર પરિહાર વિશુદ્ધિ ચારિત્ર કહે વાય છે. જેમાં સંજવલન કષાયને સૂક્ષમ અંશ જ શેષ રહી જાય છે. તે ચારિત્ર સુક્ષ્મસામ્પરાય ચારિત્ર કહેવાય છે. તેને વિનય સૂફમસામ્પરાય ચારિત્ર વિનય છે. તીર્થકર ભગવાન દ્વારા ઉપદિષ્ટ કષાય રહિત ચારિત્ર યથાખ્યાતચારિત્ર કહેવાય છે, તેને વિનય યથાખ્યાત ચારિત્રવિનય સમજવું જોઈએ કેરો
તત્વાર્થનિર્યુક્તિ–પહેલા સાત પ્રકારના વિનયતાનું નિરૂપણ કરવામાં આવ્યું છે તેમાંથી જ્ઞાનવિનય અને દર્શનવિનય તપનું વિશદ વિવેચન કરવામાં
