________________
तत्वार्थस
६५८
।
क्रमप्राप्तं तृतीयं योगप्रति संलीनवातपः प्ररूपयितुमाह-'जोगपडिलीणया तवे' इत्यादि । योगपतिसंकीनता तपः- योगानां मनोवचःकायव्यापार विशेषाणां पतिसंलीनता संगोपनशीलता - योगप्रति संलीनता उद्रपं तपस्त्रिविधं भवति, तद्यथा, मनोयोगमविसंलीनवादि भेदतः । तथा च मनोयोगमतिसंळीनता १ आदिना- बच्चोयोगप्रतिसंकीनता २ काययोगप्रतियंलीनता ३ चेत्येवं त्रिविधं खलु योगमतिसंलीनता तपो भवति । यत्र मनोयोगप्रति संलीडता तप स्तावद् अकुशलमनोनिशेधरूपम्, कुशलमनस उदीरणं वा उच्यते तथा च-शुभ मनसः प्रवर्तनरूपं वचोयोगप्रति संलीनता तपस्तावद् अकुशलचचोनिरोधरूपं वा वचोयोगप्रति संलीनता तप उच्यते । एवं काययोगपतिसंलीनतातप स्वावत् कूर्मवत् संहृतकरचरणगुप्तेन्द्रिय सर्वगात्रप्रतिसंलीतारूपं सर्व सावद्याऽनुष्ठानवर्जनात्मकं काययोगप्रतिसंलीनता तप उच्यते इति भावः ॥२१॥ कषायमतिस लीनता तप का निरूपण किया जा चुका अब क्रमागत तीसरे योगप्रतिस लीनता तप का निरूपण करते हैं-
मन वचन और काय के व्यापार का गोपन करना योगप्रतिसलीनता तप है। उसके तीन भेद हैं- मनोयोग प्रतिसंलीनता, वचनयोग प्रतिसंलीनता और काययोग प्रतिसंलीनता । मन के अप्रशस्त व्यापार को रोकना एवं प्रशस्त व्यापार की उदीरणा करना मनोयोग प्रतिसंलीनता तप हैं। इसी प्रकार अप्रवास्त वचनों का निरोध करना और प्रशस्त वचनों की उदीरणा करना (अथवा मौन धारण करना) वचनयोग प्रति लीनता तप है। कर्म की तरह हाथों पैरों एवं सम्पूर्ण शरीर का संगोपन करना - सब प्रकार के कायिक सावद्य अनुष्ठान का त्याग करना काययोग प्रतिसंलीनता तप कहलाता है ॥२१॥
પ્રતિસ‘લીનતા તપતું નિરૂપણ કરવામાં આવી ગયુ. હવે ક્રમાગત ત્રીજા ગ પ્રતિસ’લીનતા તપનું નિરૂપણ કરીએ છીએ
મન વચન અને કાયાના વ્યાપારનું ગેાપન કરવું ચેગપ્રતિસ’લીનતા તપ છે તેના ત્રણ ભેદ છે–મનાયેાગપ્રતિસ લીનતા વચનચે ગપ્રતિસ લીનતા અને કાયયેાગપ્રતિસ લીનતા. મનના અપ્રશસ્ત વ્યાપારને શકવા અને પ્રશસ્ત વ્યપારની ઉદીરણા કરવી મનેાચેાગપ્રતિસલીનતા તપ છે. એવીજ રીતે અપ્રશસ્ત વચનના નિષ કરવા અને પ્રશસ્ત વચનેાની ઉદીરણા કરવી (અથવા મૌન ધારણ કરવુ) વચનચેગપ્રતિસ'લીનતા તપ છે કાચમાની માફ્ક હાથ પગ અને સપુર્ણ શરીરનું સÝાચન કરવું મધા સાવ અનુષ્ઠાનના ત્યાગ કરવા કાયયેાગપ્રતિસ’લીનતા તપ કહેવાય છે! ૨૧ પ્રકારના કાયિક
