________________
३५८
तस्यार्थसूत्रे
बहुलम् - अनर्गलं यत्किञ्चित् - अनर्थकम् बहुमलपनं मौखर्य मुच्यते ३ संयुक्ताधिकरणम् - अधिक्रियते सम्बध्यते दुर्गतिष्वात्माऽनेनेत्यधिकरणम्, उदुखल - मुसलधरह - वासी कुठारादि शस्त्रम्, संयुक्तञ्च तदधिकरणं संयुक्ताधिकरणम् उदुग्खलादिकं नैककं किञ्चिदपि कार्य कर्तुं क्षमम्, अपितु - मुसलादिना परस्परसंयोगेनैव एवम् - वास्यादिकमपि दण्डादि संयोगेनैव छेदनादिकार्य सम्पादयितुं समर्थ भवति नतु - एककमिति - उद्खलादीनां मुसकादिना संयोजनं, संयुक्ता धिकरण मितिभावः । संयुक्ताधिकरणस्य हिंसा हेतुत्वादविचारत्वमवगन्तव्यम् ४ । उपभोगपरिभोगयोग्या दधिकस्थाऽर्थस्य ग्रहणम् उपभोग(३) धृष्टता से परिपूर्ण, अनर्गल, निरर्थक अंटसंद बडबडाना मौर्य कहलाता है ।
WE
--
(४) जिसके कारण आत्मा दुर्गतिका अधिकारी बनाया जाय वह अभिकरण कहलाता है अर्थात् ऊखल, मूसल, चक्की, वसूला, कुल्हाडा आदि शस्त्र । इनको जोड कर कार्य करने योग्य बनाना संयुक्ताधिकरण है । ऊखल आदि अकेला - अकेला कोई कार्य नहीं कर सकता, किन्तु मूसल के संयोग से ही करता है इसी प्रकार वसूला आदि भी हत्थे का संयोग होने पर ही अपना कार्य करने में समर्थ होता है, बिना हत्थे के नहीं । इस कारण ऊखल आदि को मूसल आदि से संयुक्त करना संयुक्ताधिकरण समझना चाहिए । संयुक्ताधिकरण हिंसा का हेतु होने से अतिचार है ।
(५) उपभोग और परिभोग के योग्य से अधिक वस्तु को ग्रहण (3) घृष्टताथी परिपूर्य, मनगंस, निरर्थ४, मेसस मणडवु સૌખય કહેવાય છે.
(૪) જેના કારણે આત્માને દ્રુતિના અધિકારી બનાવવામાં આવે તે અધિકરણ કહેવાય છે અર્થાત્ ઉખલ, મૂશળ, ઘંટી, વાંસલા, કુહાડા વગેરે શસ્ત્રો એમને ભેગા કરીને કાર્ય કરવા ચેાગ્ય બનાવવું સંયુકતાધિકરણ છે. સાંબેલું વગેરે સ્વતંત્રપણે કોઇ કાર્ય કરી શકતુ' નથી પરન્તુ મૂશળના સચૈ ગથી જ કરી શકે છે એવી જ રીતે વાંસલા વગેરે પણ હાથાના સચાગ હાવાથી જ પેાતાનું કાય કરવામાં સમર્થ થાય છે, હાથા વગર નહીં. આ કારણે સાંધેલા આદિને મૂશળ આદિથી સંયુકત કરવા સ યુક્તાધિકરણ સમજવા જોઈ એ. સંયુતાધિકરણ હિંસાના હેતુ હાવાથી અતિચાર છે. (૫) ઉભુંગ અને પિરભાગના ચૈાગ્યથી અધિક
વસ્તુને ગ્રહણ કરવું
