________________
दीपिका-नियुक्ति टीका अ.७ सू.४२ अणुव्रतानां दिग्वतानां पञ्चातिचारा: ३१९ भ्युदयनिःश्रेयसविषये सन्दिहानजनपृष्टेन तत्मार्थमजानताहिमादिसम्पृक्तम्, विपरीतोपदेशदानं-मृयोपदेशः ४ कूटलेखकरणम् कूटम् असद्भूतं वस्तु तस्य लेख: तद्रूया क्रिया कूटले वक्रिया- परवञ्चनार्थ मन्यदीयमुद्राङ्कित लिपेग्लुकृत्य लेखनम् ५ न्यासापहारलेखनं च । इत्येते सहसाभ्याख्यानादिकाः पञ्च धूल मृपावादविरमणलक्षण द्वितीयाणुव्रतस्याऽतिचारा ज्ञातव्या न समाचरितव्याः ॥४२॥
तत्त्वार्थनियुक्ति:-पूर्व ताबद्-देशतोऽहिंसालक्षणमथमाणुव्रतस्य बन्धवधादयः पञ्चाविचाराः परूपिताः, सम्पति-क्रममाप्तस्य स्थूरमृपावादविरमण लक्षण द्वितीयाणुव्रतस्य सहसाभ्याख्यानादीन् पञ्चातिचारान् परूपयितुमाहदेना मृषोपदेश है अर्थात् हम लोक संबंधी अभ्युदय या परलोक संबंधी मोक्ष आदि के विषय में सन्देहशील किसी पुरुष के पूछने पर, तत्त्वार्थ को जानते हुए भी हिंसायुक्त विपरीत उपदेश देना ऋषोपदेश है। असद्भन तथ्य का लेखन करना अर्थात् दूसरों को धोखा देने के लिए अन्य मोहर आदि से युक्त लीपिका अनुकरण करना या झुठे दस्तावेज वहीखाते आदि लिखना कूः लेखकरण कह लाता है ! किसी की धरोहर का अपहरण कर लेना न्यालापहार है। यह सहसाभ्याख्यान आदि स्थूल मृषावाद विरमणा के पांच अतिचार जानने चाहिए पर इनका आचरण नहीं करना चाहिए ॥४२॥ ___ तत्त्वार्थनियुक्ति-एकदेश हिंसात्याग रूप प्रश्म अणुव्रत के पांच अतिचारों का प्ररूपण पहले किया गया है। अब कम प्राप्त स्थूल मृषावाद विरमण नोमक दुसरे अणुव्र । के स्वहाख्यान आदि સંબંધી અભ્યદય અથવા પરલેક સંબંધી મેક્ષ વગેરેના વિષયમાં શ કાશીલ કઈ પુરૂષના પૂછવાથી, તત્ત્વાર્થને ન જાણતા હેવા છતાં પણ હિંસાયુક્ત વિપરીત ઉપદેશ આપે એ મૃષપદેશ છે. અસદુભૂત સત્યનું લેખન કરવું અર્થાત બીજાને છેતરવા માટે બીજાની મેહર વગેરેથી યુક્ત લીપિનું અનુકરણ કરવું અથવા ખોટા દસ્તાવેજ ખાતાવહી વગેરે લખવા ફલેખકરણ કહેવાય છે કેઈની થાપણ ઓળવવી ન્યાસાપહાર છે. સહસાભ્યાખ્યાન આદિ સ્થૂળ મૃષાવાદ વિરમણ વ્રતના આ પાંચ અતિચાર જાણવ ચે.ગ્ય છે પરંતુ આચરવા યોગ્ય નથી. ૫૪રા
તત્વાર્થનિયુક્તિ–એકદેશ હિંસાત્યાગ રૂપે પ્રથમ અણુવ્રતના પાંચ અતિચારેનું પરૂપણ પહેલા કરવામાં આવ્યું છે. હવે કપ પ્રાપ્ત રધૂળમૃષ વાદ વિરમણ નામના બીજા અણુવ્રતના સહસાભ્યાખ્યાન આદિ પંચ અતિચારોની
