________________
to
a
संयोग - निसर्गान् कुर्दन राग-द्वेष युक्त आत्मा साम्परायिक कर्मको भवति । - निर्वनिपाते इति निर्वर्त्तनम्, माणातिपाता निर्यर्त्यमान खड्डादिमजीवद्रव्यं निर्वर्तनमिति व्यपदिश्यते । तच्च - निर्वर्तन द्विविधम्, मूळोत्तरगुणभेदात् १ निक्षिप्यते - स्थाप्यतेऽसाविति निक्षेपः स्थापनीयः कचिदजीव एव स च निक्षेपश्चतुर्विधः, चक्ष्यमाण - दुष्प्रत्युपेक्षादिभेदतः २ संयुज्यते - मिश्री क्रियतेऽलाविति संयोगः - मिश्रणस्, स द्विविधः- आहारोपकरणभेदात् ३ निसृउप-प्रत्रस्ते इति निसर्गः घवर्तनं त्यागः उज्झनम्, स च निसर्गस्त्रित्रिविध:कायिकवाचिकमान लिकभेदात् । तत्र जीवरूपं साम्परायिककर्मासत्रस्याऽन्तर इमधिकरणम्, अजीवरूपाधिकरणन्तु तथाविधासवस्य वहि कारणं वर्तते, अतएवानन्तरङ्गत्वात् जीवाधिकरणं प्रथममुक्तम्, अजीवाधिकरणं पुनः पश्चात् तात्पर्य यह है कि राग-द्वेष से युक्त जीव निर्वत्र्तन, निक्षेप, संयोग और निसर्ग करता हुआ लाम्पराधिक कर्मका बन्ध करता है ।
--
जिलका निष्पादन किया जाय वह निर्वर्तन हैं जैसे भाणातिपात करने के लिए बनाये जाने वाले खड्ग आदि को अजीवद्रव्यनिर्वतन कहते हैं । निर्वर्तन के दो भेद हैं मूलगुण निर्वर्त्तन और उत्तरगुणनिर्वर्तन | जो विक्षिप्त कियो जाय, स्थापित किया जाय या करवा या जाय उसे निक्षेप कहते हैं उसके चार भेद आगे कहे जाएंगे। जो संयुक्त किया जाय - मिश्रित किया जाय, वह संयोगाधिकरण है । इसके दो भेद है- आहारसंयोग और उपकरणसंयोग । निसर्ग का अर्थ है नाग या निकाल देना । कायिक, वाचिक और मानटिक भेदले निसर्ग तीन प्रकारका है।
1
माम्परोधिक आय का अन्तरंग कारण जीवाधिकरण है और વાના એ છે કે રાગદ્વેષથી યુકત જીવ નિન્તન નિક્ષેપ સ ંચાગ અને નિસગ કરતે થકે સામ્પરાયિક કર્મનું અન્યન કરે છે.
જેનુ નિષ્પાદન કરી શકાય તે નિવત્તન છે જેમ કે પ્રાણાતિપાત કરવા માટે તૈયાર કરવામાં આવતી તલવાર વગેરેને અજીવદ્રવ્યનિ ત્તેન કહે છે. નિવત્તના બે ભેદ છે—મૂળગુણુનિવત્તન અને ઉત્તરગુણનિવત્તન જેને નિક્ષિક્ષ કરી શકાય, સ્થાપિત કરી શકાય અથવા કરાવી શકાય તેને નિક્ષેપ કહે છે, તેના ચાર ભેદ આગળ ઉપર કહેવામાં આવશે. જે સયુક્ત કરી શકાયમિશ્રિત કરી શકાય તે સચાગાધિકરણ છે. એના બે ભેદ છે આહાર સંચે ગ અને ઉપકરણસ’ચેગ નિસર્ગના અથ છે પ્રવર્ત્તન, ભાગ અથવા કાઢીમુકવું. ફ્રાયિક, વાચિક અને માનસિક ભેદથી નિસર્ગ ત્રણ પ્રકારના છે.
સામ્પરાયિક આસવનું અંતરંગ કારણ જીવાધિકારણ છે અને માહ્ય
w
