________________
MANY
दीपिका-नियुक्ति टीका अ, ६२, ९ ४.जीवाधिकरणनिरूपणम् मूळगुणनिर्वर्तना औदारिकादीनिपञ्च शरीराणि मनोवाक्काय प्रणापानाक्षेति । उत्तरगुणनिवर्तनश्चा-ऽनेकविधं भवति, काष्ठपाषाण-पुस्त-चित्रकर्मादिनिष्पादन जीवकृतिनिष्पादन लेखनादि भेदात् इति ॥९॥
तापायनियुक्ति:-पूर्व तावत् साम्परायिककर्मास्त्रवहेतुतया प्रतिपादितेषु तीव्रमावादि वीर्याधिकरणविशेषेषु जीवाजीवभेदेन द्विविधाधिकरणे प्रथम जीवरूपाधिकरणं प्ररूपितम् , सम्पति-द्वितीयम् अजीवरूपं साम्परायिककर्मास्रवाधिकरणं मरूपयितुमाह-'अंतिम निव्वत्तण णिक्खेव संजोय निसग्गेहि चउनिह' इति । अन्तिम-द्वितीयम् अजीवरूपं साम्परायिककर्मास्रव हेतुभूतम धिकरणं निर्वर्तन-निक्षेप-संयोग-निसर्गेश्चतुर्विधं भवति । तत्र-निर्वर्तननिक्षेप
इन सब भेदों को सम्मिलित करने पर अजीवाधिकरण ग्यारह प्रकार का होता है। इन में से औदारिक आदि पांच शरीर, मन, वचन, काय तथा प्राणापान, ये मूलगुणनिर्वर्तन हैं । उत्तरगुणनिर्वतन के अनेक भेद है-काष्ठ, पाषाण पुस्त, चित्र आदि बनाना, जीव की आकृति बनाना, लेखन आदि-आदि ॥९॥
तत्त्वार्थनियुक्ति-पहले बतलाया गया था कि तीव्रभाव, मन्दभाव आदि तथा वीर्य और अधिकरण सम्परायिक आस्रव में विशेषता उत्पन्न करते हैं । इनमें से अधिकरण के दो भेदों का प्रतिपादन करके जीवाधिकरण का नरूपण किया गया, अब दूसरे अजीबाधिकरण का निरूपण करने के लिए कहते हैं
दसरा साम्परायिक आस्रवका अधिकरण अर्थात् अजीवाधिकरण निवर्तन, निक्षेप, संयोग और निमर्ग के भेद से चार प्रकार का है।
આ બધાં ભેદોને સરવાળો કરવાથી અછવાધિકરણ અગીયાર પ્રકારના થાય છે. આમાંથી ઔદરિક આદિ પાંચ શરીર, મન, વચન કાય તથા પ્રાણાપાન એ મૂળગુણનિર્વત્તન છે. ઉત્તરગુનિવૃત્તનના અનેક ભેદ છે. કાઠ, પાષાણ. પુસ્ત, ચિત્ર આદિ બનાવવું, જીવની આકૃતિ બનાવવી, લેખન વગેરે પા
તત્ત્વાર્થનિયુકિત-પહેલા બતાવવામાં આવ્યું હતું કે તીવભાવ, મન્દભાવ આદિ તથા વીર્ય અને અધિકારણે સામ્પરાયિક આસવમાં વિશેષતા ઉત્પન કરે છે. આમાંથી અધિકરણના બે ભેદનું પ્રતિપાદન કરીને જીવાધિકરણનું નિરૂપણ કરવા માટે કહીએ છીએ
બીજુ સામ્પરાધિક આસ્ત્રનું અધિકરણ અર્થાત અછવાધિકરણ નિર્વન, નિક્ષેપ સંગ અને નિસર્ગનભેદથી ચાર પ્રફારના છે. આશય કહે. तक १२
