________________
-
८८
श्रीदशवकालिकसूत्रे 'पुप्फेम' इति प्रमूनकुसुमादिपर्यायान्तरं परिहाय पुष्पपदोपादाने विकसितार्थोऽभिप्रेतस्ततश्च यथा भ्रमरो विकसितेष्वेव पुष्पेषु स्थितं रसं गृह्णाति तथा साधुरपि दातृत्वभावप्रसन्नेभ्यो निर्जुगुप्सेभ्यश्च कुलेभ्य आहारं गृह्णीयादित्यर्थः । ___ 'भमरो' इत्यनेन इतस्ततो भ्रमणेन किञ्चित्किञ्चिदाहारग्रहणं सूचितम् । मर्यादार्थकेनोपसर्गेणाऽऽडा ' यावानाहारोऽपेक्षितस्तावानेव ग्रहीतव्यः । इति सूचितम् ।।
'पुप्प' शब्दके प्रसून कुसुम आदि अनेक पर्याय शब्द होनेपर भी गाथामें प्रसून या कुसुम आदि अन्य शब्द न देकर 'पुष्प' शब्द ही दिया है, इससे सूत्रकारका आशय खिलेहुए फूलोंसे है ऐसा स्पष्ट होता है, क्योंकि खिले हुए फूलका ही नाम पुष्प है, इसलिए भ्रमर, जैसे खिले हुए फूलों पर ही ठहरता है और उन्हींका रसपान करता है उसी प्रकार साधुभी उन्हीं गृहस्थोंसे आहार लेते हैं जिनका साधुओंको आहार देनेका भाव हो, तथा जो कुल दुगुंछित न हो।।
भ्रमरके भी षट्पद द्विरेक आदि अनेक नाम हैं, उनमेंसे दूसरा कोई शब्द न देकर 'भ्रमर' पद दिया है, 'भ्रमर' शब्दका अर्थ है भ्रमण करने वाला-एक स्थानपर न ठहरने वाला; इस शब्दको देनेका आशय यह है कि साधुको इधर-उधर भ्रमण करके थोडारआहार लेना चाहिए, जिससे गृहस्थ फिर आरंभन करें।मर्यादा अर्थवाले 'आ' उपसर्गको देनेका तात्पर्य यह है कि जितने आहारकी आवश्यकता हो उतनाही लेवे,अधिक नहीं।
પુષ્પ શબ્દના પ્રમૂન કુસુમ આદિ અનેક પર્યાય શબ્દો હોવા છતા ગાથામા પ્રસૂન કે કુસુમ આદિ અન્ય શબ્દ ન આપતાં પુષ્પ શબ્દ જ આવે છે એમાં સૂત્રકારને આશય ખીલેલાં લે છે એમ સ્પષ્ટ થાય છે, કારણ કે ખીલેલા ફૂલનું જ નામ પુષ્પ છે એથી ભ્રમર, જેમ ખીલેલા ફૂલે પર જ બેસે છે અને તેનું રસપાન કરે છે, તેમ સાધુ પણ એવા ગૃહસ્થ પાસેથી આહાર લે છે કે જેમને ભાવ સાધુઓને આહાર આપવાને હેય અને જે કુળ દુગુ છિત ન હોય
ભ્રમરનાં પણ પક્ષદ દ્વિરેફ આદિ અનેક નામે છે, તેમાંથી બીજે કઈ શબ્દ ન આપતાં “બ્રમર' શબ્દ આપે છે ભ્રમર શબ્દનો અર્થ થાય છે બ્રમણ કનાર-એક સ્થાન પર બેસી ન રહેનાર, એ શબ્દ આપવાનો આશય એ છે કે સાધુએ અહીં-તહીં ભ્રમણ કરીને છેડે શેડ આહાર લેવું જોઈએ, જેથી 50 ફરી આભ ન કરે મર્યાદા અર્થવાળે મા ઉપસર્ગ આપવાનુ તાત્પર્ય એ છે કે જેટલા આહાગ્ની આવશ્યકતા હેય એટલો જ કે વધારે નહિ
