Page Text
________________
प्रमेयद्योतिकाटीका प्रति० २
स्त्रीणां भवस्थितिमाननिरूपणम् ३८३
1
पडुच्च' घर्म' चरणं प्रतीत्य-चारित्रधर्म सेवनमाश्रित्य ' जहन्नेणं अंतो मुहुत्त' जघन्येन अन्तमुहूर्तम्, एतच्च तद्भवस्थिताया एव परिणामवशात् प्रतिपातापेक्षया ज्ञातव्यम् च रणधर्मस्य मरणमन्तरेणापि तद्भवे सर्वैस्तोकतयाऽप्येतावन्मात्रकालावस्थानभावात, तथाहि - काचित् स्त्री तथाविधक्षयोपशमभावतः सर्वविरतिं प्रतिपथ तावन्मात्र क्षयोपशमभावादन्तर्मुहूर्तानन्तरं
भूयोऽपि अविरतसम्यग्दृष्टित्वं मिध्यात्वं वा प्रतिपद्यते । अथवा चारित्रस्वीकारानन्तरं मरणेऽपि अप्रमत्तसंयतगुणस्थाने एतावत्प्रमाणः कालस्तु सभवत्येवेति । 'उक्को सेणं देसूणा पुव्वकोडी' उत्कर्षेण देशोना पूर्वकोटिः स्थितिर्भवति, मनुष्यस्त्रीणां चरणधर्मसेवनापेक्षया उत्कर्षतो देशोन
रहता है और इस काल में उत्कृष्ट स्थिति तीन पल्योपम की होती है— इसलिये यहां इनकी इतनी उत्कृष्टस्थिति कही गई है तथा "धम्मचरणं पडुच्च जहन्नेणं अंतोमुहुत्त उक्को सेणं देखणा पुव्वकोडी" चारित्र धर्म के सेवन को आश्रित करके जघन्य से एक अन्तर्मुहूर्त्त की और उत्कृष्ट से कुछ कम एक पूर्व कोटि की इनकी स्थिति कही गई है इसका तात्पर्य ऐसा है कि किसी स्त्री ने तथाविध क्षयोपशम भाव से चारित्र मोहनीय कर्म के क्षयोपशम से सर्व विरतिरूप चारित्र धर्म को स्वीकार कर लिया तब उसी भव में कम से कम एक अन्तर्मुहूर्त्त के बाद वह फिर परिणाम वश से प्रति पतित होकर अविरत सम्यग्दृष्टि अवस्था वाली बन गई या मिथ्यात्व गुणस्थान वाली बनगई तो इस चारित्र धर्म का उसने एक अन्तर्मुहूर्त्तकाल तक ही पालन किया अतः इस अपेक्षा उसकी स्थिति जघन्य से एक अन्तर्मुहूर्त की कही गई है अथवा चारित्र स्वीकार करने के बाद मृत्यु भी हो जाय तो भी अप्रमत्त संयम गुणस्थान में अन्तर्मुहूर्त्त कालकी संभावना है ही । "उत्कृष्ट से इनकी स्थिति देशऊन कुछकम एक पूर्वकोटि की होती है" ऐसा
"
રહે છે, અને આ કાળમાં ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ ઋણુ પત્યેાપમની હાય છે. તેથી અહિં ચાં તેઓની આટલી ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ કહેવામાં આવી છે तथा " धम्मचरणं पडुच्च जहन्नेणं अतोमुद्दत्तं उक्कोसेणं देणं पुव्वकोडी" शास्त्रि धर्मना सेवनने। आश्रय उरीने धन्य થી એક અંતર્મુહૂતની અને ઉત્કૃષ્ટથી કઇક એછી એક પૂર્વ કાટિની તેની સ્થિતિ કહેલ છે. કહેવાનુ તાત્પર્ય એ છે-કેાઈ સ્ત્રિએ તથાવિધ ક્ષાપશમ ભાવથી— ચારિત્ર માહનીય કાઁના ક્ષયાપશમથી સવિરતિ રૂપ ચારિત્ર ધના સ્વીકાર કરી લીધેા હાય, તે એજ ભવમાં કમથી કમ એક અંતર્મુહૂત ખાદતે પાછા પરિણામ વશથી પ્રતિપતિત થઇને અવિરત સમ્યગ્દષ્ટિ અવસ્થાવાળી મની ગઇ કે મિથ્યાત્વગુણુ સ્થાન વાળી બની ગઈ, તે આ ચારિત્ર ધનુ તેણે એક અંતર્મુહૂત કાલ સુધીજ પાલન કર્યું... તેથી આ અપેક્ષાથી તેની સ્થિતિ જઘન્ય એક અતમુહૂતની કહેવામાં આવી છે, અથવા ચારિત્રના સ્વીકાર કર્યા પછી મૃત્યુ પણ થઈ જાય તે પણ અપ્રમત્ત સયમ ગુસ્થાનમાં અંતર્મુહૂત કાલની સંભાવના છેજ. “ઉત્કૃષ્ટ તેએની સ્થિતિ દેશેશન કઇક ઓછી એક પૂર્વ કાર્તિના હાય છે.” એવુ જે કહે
| SR No. | 010388 |
| Book Title | Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 693 |
| Language | Hindi, Prakrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_jivajivabhigam |
| File Size | 44 MB |