________________
२४६ राय धनपतसिंघ बदाउरका जैनागमसंग्रह भाग तेतालीस-(४३) मा.
(टीका.) यथा चरेत्तथैवाह । पुरतो इति सूत्रम् । पुरतोऽग्रतो युगमात्रया शरीरप्रमाणया शकटोर्ध्वसं स्थितया । दृष्टयेति वाक्यशेषः । प्रेक्षमाणः प्रकर्षण पश्यन् । मही जुवं चरेद्यायात् । केचिन्नेति योजयन्ति । न शेषदिगुपयोगेनेति गम्यते । न प्रेदमाण एव । अपितु वर्जयन् परिहरन् वीजहरितानीति । अनेनानेकनेदस्य वनस्पतेः परिहारमाह । तथा प्राणिनो हीन्छियादीन् । तथोदकमकायम् । मृत्तिकां च पृथिवी. कायम् । चशब्दात्तेजोवायुपरिग्रहः । दृष्टिमानं त्वत्र लघुतरयोपलव्धावपि प्रवृत्तितो र. कणायोगान्महत्तरया तु देशविप्रकर्षणानुपलब्धेरिति सूत्रार्थः ॥ ३॥
वायं विसमं खाणुं, विजलं परिवज्जए॥
संकमेण न गबिज्जा, विङमाणे परकमे॥४॥ (अवचूरिः ) उक्तः संयम विराधनापरिहारः । आत्मसंयमविराधनापरिहारमाह। अवपातं गर्त्तादिरूपं, विषमं निम्नोन्नतं, स्थाएं कीलकं, विजलं विगतजलं कर्दमं परिवर्जयेत् । संक्रमेण जलग दिपरिहाराय पाषाणकाष्ठादिरचितेन न गछेत् । विद्यमाने पराक्रमे अन्यमार्गे । तदनावे कार्यमाश्रित्य यत्नेन तत्रापि गत् ॥ ४॥
(अर्थ.) हवे पोतानी अने संयमनी रदा कहे . पूर्वोक्त साधु (वायं के) अवपातं एटले गर्तादिक, (विसमं के) विषमं एटले उच्च नीच मार्गप्रत्ये ( खाएं के) स्थाणुं एटले ऊंचा उन्ना राखेला स्तंजने अथवा खीलाने, तथा ( विजलं के) विजलं एटले जेमां जल नथी एवा कादवने (परिवजाए के) परिवर्जयेत् एटले वर्जे, परिहरे. तेमज ( परकमे के०) पराक्रमे एटले अन्य मार्ग (विजमाणे के) विद्यमाने एटले विद्यमान होय तो ( संकमेण के ) संक्रमेण एटले नदी विगेरे उतरी जवा माटे जे काष्ठ पाषाणादिक राखे , पाज बांधे बे, तेने संक्रम कहियें, ते संक्रमे करी (न गबिजा के०) न गछेत् एटले गमन करे नहीं. ॥ ४ ॥
(दीपिका.) अथ आत्मसंयमयोध्योर्विराधनापरिहारमाह । साधुः एतत्सर्वं परिवर्जयेत् परिहरेत् । एतत्किमित्याह। अवपातं गर्तादिरूपं, विषमं नीचोन्नतस्थानं, स्थाणुमूर्ध्वकाष्ठं, विजलं विगतजलं कर्दमम् । पुनः साधुः संक्रमेण जलगांदिपरिहारार्थं पाषाणकाष्ठरचितेन कृत्वा न गछेत् । कथमात्मसंयमयोध्योर्विराधनायाः संजवात् । अपवादमार्गमाह । विद्यमाने पराक्रमे अन्यमार्गे सतीत्यर्थः । असति तु तस्मिन् प्रयोजनमाश्रित्य यतनया गछेत् ॥४॥
