SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 426
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ (३६८) गुरु। । चरकसंहिता-भा०टी०। कम्मके तैलके गुण। कुसुम्भतैलमुष्णञ्चविपाकेकटुकंगुरु । विदाहिचविशेषेणसर्वरोगप्रकोपनम् ॥ २८५॥ कुसुम्भके बीजोंका तेल-गर्म, विपाकमें कटु, भारी, विशेषकर विदाही एवम्:सर्व दोषोंको कुपित करनेवाला है ॥ २८५ ॥ फलोंके तैलके गुण । फलानांयानिचान्यानितलान्याहारसन्निधौ।, युज्यन्तगुणकर्मन्यांतानिब्रूयाद्यथायथम् ॥ २८६ ॥ इसीप्रकार अनेक प्रकारके फलोंके तैलोंको आहारके संयोगमें गुणकर्मों करके उनके गुणोंको कथन करे ॥ २८६ ।। मज्जावसाके गुण । मधुरोबृंहणोवृष्यावल्योमजातथावसा । यथासवन्तुशैत्योष्णेवसामज्ञोविनिर्दिशेत् ॥ २८७ ॥ मज्जा और चीं ये दोनों मधुर, पुष्टिकारक, वीर्यवर्द्धक, बलकारक होती हैं। शीतगुणविशिष्ट तेलोंको गर्मीमें तथा उष्णगुणविशिष्ट तेलोंको सीमें उपयोग करे ॥ २८७॥ सोंठके गुण । सस्नेहंदीपनंवृष्यमुष्णंवातकफापहम् । विपाकमधुरंहृद्यरोचनविश्वभेषजम् ॥ २८८ ॥ सोंठ-चिकनी, दीपन, वृष्य, उष्ण, वातकफनाशक, विपाकमें मधुर, हृद्य और। रुचिकारक है ।। २८८ ॥ पीपलके गुण । श्लेष्मलामधुराचागुर्वीस्निग्धाचपिप्पली। साशुष्काकफवातघ्नीकटुकावृष्यसम्मता ॥ २८९॥ कची पीपल-कफकारक, मधुर,भारी एवम् स्निग्ध होतीहै । सूखी पीपल कफबात नाशक चरपरी एवं वीर्यवर्द्धक होतीहै ॥ २८९ ॥ मिरचके गुण। नात्यर्थमुष्णंमरिचमवृष्यंलघुरोचनम् । छेदित्वाच्छोषणत्वाञ्चदीपनंकफवातजित् ॥ २९॥
SR No.009547
Book TitleCharaka Samhita
Original Sutra AuthorN/A
AuthorRamprasad Vaidya
PublisherKhemraj Shrikrushnadas Shreshthi Mumbai
Publication Year1923
Total Pages939
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari & Medicine
File Size48 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy