________________
ਅਰੂਪੀ) ਨੂੰ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲਾ ਗਿਆਨ ਅਵਧੀ ਗਿਆਨ ਹੈ। ਅਵਧੀ ਤੋਂ ਭਾਵ ਮਰਿਆਦਾ ਹੈ। ਅਵਧੀ ਗਿਆਨ ਰੂਪੀ (ਸ਼ਕਲ ਰਹਿਤ) ਦਰੱਵਾਂ ਨੂੰ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਬਾਹਰਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਉਣ ਵਿਚ ਆਤਮਾ ਦੀ ਜੋ ਕ੍ਰਿਆ ਹੈ ਉਹ ਅਵਧੀ ਗਿਆਨ ਹੈ। ਦਰਵ, ਖੇਤਰ, ਕਾਲ ਤੇ ਭਾਵ ਦੀ ਹੱਦ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਜੋ ਗਿਆਨ ਮੁਰਤ ਦਰੱਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੱਖ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਉਹ, ਅਵਧੀ ਗਿਆਨ ਹੈ।
(4) ਮਨ ਪ੍ਰਧੱਵ ਗਿਆਨ : ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਜੀਵਾਂ ਪਾਸ ਮਨ ਹੈ। ਉਹ ਮਨ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਸੋਚ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਨ ਵਿਚ ਸੋਚੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੱਖ ਵਿਚ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲਾ ਹੀ ਮਨ-ਪ੍ਰਯਵ ਗਿਆਨ ਹੈ। ਜਦ ਮਨ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਬਾਰੇ ਸੋਚਦਾ ਹੈ ਉਸ ਚੀਜ਼ ਬਾਰੇ ਸੋਚਦਿਆਂ ਮਨ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਬਸ ਇਹ ਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਹੀ ਮਨ ਦੀ ਪਰਿਆਏ ਹਨ। ਮਨ ਤੇ ਮਨ ਦੇ ਆਕਾਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੱਖ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵਿਚ ਵੀ ਅਵਧੀ ਗਿਆਨ ਹੈ। ਪਰ ਮਨ ਦੀਆਂ ਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਜੋ ਭਾਵ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲਾ ਮਨਪ੍ਰਯੱਵ ਗਿਆਨ ਹੈ। ਭਾਵ ਕਿਸੇ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਆਈ ਹਰ ਗੱਲ ਨੂੰ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਗਿਆਨ ਹੀ ਮਨ ਪ੍ਰਯੱਵ ਗਿਆਨ ਹੈ।
(5) ਕੇਵਲ ਗਿਆਨ : ਅਚਾਰਿਆ ਸਮਰਾਟ ਪੂਜਯ ਸ੍ਰੀ ਆਤਮਾ ਰਾਜ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਨੰਦੀ ਸੂਤਰ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਪੰਨਾ 63 ਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕੀਤੀ ਹੈ। (1) ਜਿਸ ਦੇ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਚਾਰੇ ਪਹਿਲੇ ਗਿਆਨ ਇਕ ਹੋ
270
