________________
(2) ਰੁੱਦਰ ਧਿਆਨ
- ਇਸ ਤੋਂ ਭਾਵ ਸਖਤੀ ਹੈ । ਇਹ ਚਾਰ ਪ੍ਰਕਾਰ
-
ਦਾ ਹੈ ।
ਹਿੰਸਾ ਵਿਚ ਲਾਵੇ ।
(ੳ) ਹਿੰਸਾ ਨੂੰ ਬੰਧੀ :– (ਅ) ਮਿਰਜ਼ਾਨੂੰ ਬੰਧੀ :– ਝੂਠ ਵਿਚ ਲਾਵੇ ।
(ੲ) ਸੱਤੋ ਨੂੰ ਬੰਧੀ :--ਜੋ ਚੋਰੀ ਵਿਚ ਲਾਵੇ ।
(ਸ) ਸੁਰਖਅ ਨੂੰ ਬੰਧੀ :---ਜੋ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸੁਰਖਿਆਂ ਕਰੇ ।
ਲਛੱਣ
(1) ਅਨੁਪਰਤਦੋਸ਼ :—ਹਿੰਸਾ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਨਾਂ ਹੋਣਾ।
(2) ਬਹੁਦੋਸ਼ :—ਹਿੰਸਾ ਆਦਿ ਵਿਚ ਲਗੇ ਰਹਿਣਾ ।
(3) ਅਗਿਆਨ ਦੋਸ਼ :–ਅਗਿਆਨ ਕਾਰਨ ਹਿੰਸਾ ਕਰਨਾ ।
(4) ਆਮਰਨਤ ਦੇਸ਼ :—ਮਰਨ ਤਕ ਵੀ ਹਿੰਸਾ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਨਾ ਪਾਉਣਾ ।
(3) ਧਰਮ ਧਿਆਨ :–ਧਰਮ ਜਾਂ ਸਚ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿਚ ਚੇਤਨਤਾ (ਮਨ) ਦਾ
ਲਗਨਾ ਹੀ ਧਰਮ ਧਿਆਨ ਹੈ । ਇਹ ਚਾਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੈ ।
(ੳ) ਆਗਿਆ ਵਿਚਯ :—ਭਾਸ਼ਨ ਦੇ ਫੈਸਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਮਨ ਨੂੰ ਲਾਉਣਾ। ਦੋਸ਼ਾਂ ਦੇ ਫੈਸਲਿਆ ਬਾਰੇ ਮਨ ਨੂੰ ਲਾਉਣਾ।
(ਅ) ਅਪਾਏ ਵਿਚਯ
(ੲ) ਵਿਪਾਕ ਵਿਚਯ :–ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਬਾਰੇ ਮਨ ਨੂੰ
ਲਾਉਣਾ । ਲਛੱਣ :- -
(1) ਆਗਿਆ ਰੁੱਚੀ :---ਪ੍ਰਬਚਨ ਵਿਚ ਸ਼ਰਧਾ ਰਖਣਾ ।
(2) ਨਿਸਰਗ ਰੁੱਚੀ :–ਸਹਿਜ ਹੀ ਸਚ ਵਿਚ ਸ਼ਰਧਾ ਰਖਨਾ (3) ਸੂਤਰ ਰੁੱਚੀ :... ਸੂਤਰ ਪੜ੍ਹਨ ਨਾਲ ਸ਼ਰਧਾ ਹੋਣਾ। (4) ਅਵਗਾੜ ਰੁੱਚੀ :--ਵਿਸਥਾਰ ਣਾਲ ਸਚ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰਨਾ । ਇਸ ਧਿਆਨ ਦੇ ਚਾਰ ਸਹਿਯੋਗੀ ਆਸਰੇ ਹਨ— (ਓ) ਵਾਚਨਾ :—ਪੜਾਨਾ ।
(ਅ) ਪ੍ਰਤਿਣਾ :—ਸ਼ੰਕਾ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕਰਨਾ। (ੲ) ਪਰਿਵਰਤਨ :—ਦੁਹਰਾਈ ਕਰਨਾ ।
(ਸ) ਅਨੁਪਰੇਕਸ਼ਾ :-ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਸੱਚ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰਨਾ । ਧਰਮ ਧਿਆਨ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਅਨੁਪਰੇਕਸ਼ਾਵਾਂ ਹਨ :
1. ਧਿਆਨ ਸ਼ਤਕ
੭੧
$
