________________
ਕਰਨ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਯੋਗ ਨਾਲ ਇਸ ਵਰਤ ਦਾ ਪਾਲਨ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਛੋਟਾ ਹੋਵੇ, ਬੜਾ ਹੋਵੇ, ਕੱਚਾ ਹੋਵੇ, ਪੱਕਾ ਹੋਵੇ ਬਾਹਰੀ ਪਦਾਰਥ ਹੋਵੇ, ਅੰਦਰਲਾ ਪਦਾਰਥ ਹੋਵੇ । ਸਭ ਦਾ ਜਰੂਰਤ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨਾ ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ । ਜੋ ਵਸਤਰ, ਪਾਤਰ, ਕੰਬਲ, ਧਾਰਮਿਕ ਚਿੰਨ ਸਾਧੂ ਸ਼ਰੀਰ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਰਖਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਮਤਾ ਨਾਂ ਰਖਣਾ ਹੀ ਅਪਰਿਗ੍ਰਹਿ ਵਰਤ ਹੈ । ਇਸ ਵਰਤ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਹਨ ।
ਰਗ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਨ ਨੂੰ ਮੋਹਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਨ ਨੂੰ ਮੋਹਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ, ਰੂਪ, ਰਸ, ਗੰਧ ਅਤ ਸਪਰਸ਼ ਤਿ ਨਾਂ ਰਾਗ ਕਰਨਾ । ਦਵੇਸ਼ ਯੋਗ ਨਾਂ ਮਨ ਭਾਉਦੇ ਸ਼ਬਦ, ਰੂਪ, ਰਸ, ਗੰਧ ਸਪਰਸ਼ ਪ੍ਰਤਿ ਦਵੇਸ਼ ਨਾਂ ਕਰਨਾ, ਅਪ੍ਰਸ਼ਨ ਨਾਂ ਹੋਣਾ ਇਹ ਪੰਜ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਹੈ ।
ਆਵਸ਼ਕ ਸੂਤਰ ਵਿਚ ਪੰਜ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ : 1. ਸ਼ਰਤ ਇੰਦੀਆ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ 2. ਅੱਖ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ 2. ਘਾਣ ਇੰਦਰੀਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ 4. ਰਸਨਾ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ 5. ਸਪਰਸ਼ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ, ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ।
5 ਆਚਾਰ ਗਿਆਨਾ ਅਚਾਰ :
ਗਿਆਨਾ ਚਾਰ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਆਚਰਨ ਵਿਚ ਲੈ ਆਉਣਾ । ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਵਿਚ ਗਿਆਨ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਪ੍ਰਸਾਰ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਨਾ ਹੈ । ਤੀਰਥੰਕਰਾਂ ਅਤੇ ਆਚਾਰਿਆ ‘ਰਚਿੱਤ ਥ’ ਦੀ ਪੜਾਈ, ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੀ ਇੱਜਤ ਹੀ ਗਿਆਨਾ ਚਾਰ ਦੇ ਅੰਗ ਹਨ । ਗਿਆਨ ਚਾਰ ਅੰਗ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੈ : 1. ਕਾਲ :-ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿਚ ਵਰਜਿਤ ਸਮੇਂ ਤੇ ਸ਼ਾਸਤਰ ਨਾ ਪੜਨਾ । 2. ਵਿਨੈ :-ਨਿਮਰਤਾ ਪੂਰਵਕ ਗਿਆਨ ਹਾਸਲ ਕਰਨਾ ਗ੍ਰੰਥ ਨੂੰ ਸਤਿਕਾਰ ਯੋਗ ਅਤੇ
ਸ਼ੁਧ ਥਾਂ ਤੇ ਰਖਨਾ । ਬਹੁਮਾਨ :- ਗੁਰੂ ਆਦਿ, ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਦਾਤਾ ਨੂੰ ਬਹੁਮਾਨ ਕਰਨਾ । ਉਪਮਾਨ :-ਸ਼ਾਸਤਰ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਨੁਸਾਰ ਤਪ ਕਰਨਾ । ਅਨਿਨਵ :-ਗਿਆਨ ਦਾ ਨਾਂ ਨਾ ਛਪਾਉਣਾ, ਉਪਕਾਰ ਨਾ ਭੁਲਨਾ । ਵਿਅਜਨ :-ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਵਿਅਜਨ, ਸਵਰ. ਗਾਥਾ, ਅੱਖਰ, ਪਦ, ਅਨੁਸ਼ਵਾਰ, ਵਿਸਰਗ, ਲਿੰਗ, ਕਾਲ, ਵਚਨ, ਉਲਟ ਪੁਲਟ ਕੇ ਨਾ ਉਚਾਰਨ ਕਰਨਾ ! ਸਗੋਂ
ਠੀਕ ਪੜਨਾ । 7. ਅਰਬ :-ਸ਼ਾਸਤਰ ਦਾ ਠੀਕ ਅਰਥ ਪੜਨਾ ।
੬੫
