________________
ਤੀਰਥੰਕਰ ਸ੍ਰੀ ਸੁਮਤਿ ਨਾਥ ਦੇ ਚਰਨ ਸਨ । ਮੰਗੋਲੀਆ | ਬੰਬਈ ਸਮਾਚਾਰ (ਗੁਜਰਾਤੀ) 4-8-1934 ਅਨੁਸਾਰ ਮੰਗੋਲਿਆ ਵਿਚ ਜੈਨ ਮੂਰਤੀਆਂ ਦੇ ਕਾਫੀ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਹਨ । ਬੇਬੋਲੀਨ
| ਬੇਬੋਲੀਨ ਦੇ ਇਕ ਰਾਜੇ ਨੰਬੂਚੰਦਰ ਨੇਝਾਰ ਨੇ ਰੇਵਤਰੰਗਿਰਿ (ਗੁਜਰਾਤ) ਵਿਖੇ ਨੇਮੀ ਨਾਥ ਤੀਰਥੰਕਰ ਦੇ ਮੰਦਰ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਵਾਈ ਸੀ । ਇਹ ਰਾਜਾ ਈ. ਪੂ. 604 ਵਿਚ ਗੱਦੀ ਤੇ ਬੈਠਾ ਸੀ । ਇਸ ਨੇ ਅਫਰੀਕਾ ਨੂੰ ਵੀ ਜਿਤਿਆ ! ਇਸ ਦਾ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਤਾਮਰ ਪੱਤਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪ੍ਰਭਾਸਪਾਟਨ ਤੋਂ ਮਿਲਿਆ ਹੈ । ਰੂਸ ਵਿਚ ਜੈਨ ਧਰਮ
ਜੈਨ ਵਿਉਪਾਰੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਜੈਨ ਧਰਮ ਰੂਸ ਦੇ ਤਾਸ਼ਕੰਦ ਅਤੇ ਸਮਰਕੰਦ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚਿਆ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਜੈਨ ਮੂਰਤੀਆਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ ।
ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ ਤਕਰੀਬਨ ਇਕ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਤੋਂ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦਾ ਕਈ ਕਾਰਣ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ । ਪਰ ਇਸ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਸੀ ਵੀਰ ਚੰਦ ਜੀ ਘਬ ਚੰਦ ਜੀ, ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਨਾਲ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕਰਨ ਵਿਦੇਸ਼ਾ ਵਿਚ ਗਏ ਅਤੇ ਕਾਫੀ ਸਮਾਂ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ।
ਪਰ ਕਿਸੇ ਜੈਨ ਸਾਧੂ ਦਾ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਂ ਅਰਹਤ ਸੰਘ ਅਚਾਰੀਆ ਸੁਸ਼ੀਲ ਕੁਮਾਰ ਜੀ ਦਾ ਹੈ । ਅਰਹਤ ਸੰਘ ਵਿਦੇਸ਼ਾ ਵਿਚ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਫ਼ਿਰਕੇ ਤੋਂ ਉਠ ਕੇ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਸੰਘ ਦੇ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ 58 ਆਸ਼ਰਮ, ਮੰਦਰ ਤੇ ਕੇਂਦਰ ਹਨ । ਇਸ ਸੰਘ ਦੇ ਸਾਧੂ ਸਾਧਵੀ ਸਵਾਰੀ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਪੁਰਾਤਨ ਯਤੀ ਪ੍ਰਪੰਰਾ ਦਾ ਰੂਪ ਹੀ ਹਨ । ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਸ਼ੀਲ ਕੁਮਾਰ ਜੀ ਤੋਂ ਛੂਟ ਸ੍ਰੀ ਵਿਮਲ ਜੀ, ਸਾਧਵੀ ਸ੍ਰੀ ਚੰਦਨਾ, ਡਾ. ਸਾਧਵੀ ਸਾਧਨਾ, ਸ੍ਰੀ ਅਮਰੇਵਰ ਮੁਨੀ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਦਿਨੇਸ਼ ਮੁਨੀ ਦੇ ਨਾਂ ਪ੍ਰਸਿਧ ਹਨ ।
