Sutra Kritanga Sutra

SR No.: 009433
Original Sutra Author: N/A
Author: Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain
Total Pages: 498
Language: Punjabi
Classification: Book_Other & agam_sutrakritang
File Size: 18 MB

Page 447

ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਵੀ ਚਾਰ ਅਲਾਪਕ (ਬਿਲ) ਅਤੇ ਹਰਿਤ ਕਾਇਆ (ਹਰਿਆਲੀ) ਦੇ ਚਾਰ ਅਲਾਪਕਾ ਦਾ ਵਰਨਣ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਤਰਾਂ ਸਮਝਨਾ ਚਾਹਿਦਾ ਹੈ । 53
ਸ੍ਰੀ ਤੀਰਥੰਕਰ ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ ਬਨਸਪਤਿ ਕਾਈਆਂ ਦੇ ਹੋਰ ਵੀ ਭੇਦ ਫੁਰਮਾਏ ਹਨ । ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਜੀਵ ਪ੍ਰਥਵੀ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਸੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਸੇ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਵੀ ਖਾਂਦੇ ਹਨ । ਉਥੇ ਕਰਮਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋਕੇ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਯੋਨ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਵਿੱਚ ਆਰਿਆ; ਵਾਯ, ਕਾਯ, ਕੁਹਣ, ਕੰਦੂਕ, ਉਪਦੇਣੀ, ਨਿਰਵੇਹਣੀ, ਸਛੱਤਰ, ਛੱਤਰਕ, ਵਾਸ਼ਨੀ ਤੇ ਕੂਰ ਨਾਂ ਦੀ ਬਨਸਪਤਿ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਹ ਜੀਵ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਯੋਨੀਆਂ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਕਾਈਆਂ ਦੀ ਚਿਕਨਾਹਟ (ਰਸ) ਤੋਂ ਭੋਜਨ ਹਿਣ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਕਾਈਆਂ ਆਦਿ ਛੇ ਕਾਈਆਂ ਦੇ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਸ਼ਰੀਰ ਤੋਂ ਭੋਜਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਰਸ ਖਿਚ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਬੇਜਾਨ (ਸੁਕ) ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਫੇਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਪ੍ਰਥਵੀ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਆਰਿਆ ਬਨਸਪਤਿ ਤੋਂ ਕੁਰ ਬਨਸਪਤ ਤਕ ਦੇ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਵਰਨ, ਗੰਧ, ਰਸ, ਸਪਰਸ਼, ਆਕਾਰ-ਪ੍ਰਕਾਰ ਤੇ ਢਾਂਚੇ ਵਾਲੇ ਹੋਰ ਸ਼ਰੀਰ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਕ ਹੀ ਅਲਾਪਕ ਹੈ ਬਾਕੀ ਤਿੰਨ ਅਲਾਪਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ।
ਸ੍ਰੀ ਤੀਰਥੰਕਰ ਭਗਵਾਨ ਨੇ ਬਨਸਪਤਿ ਕਾਈਆਂ ਦੇ ਹੋਰ ਭੇਦ ਵੀ ਦੱਸੇ ਹਨ । ਇਸ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਕਈ ਜੀਵ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਸੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੋਕੇ ਵਾਧਾਂ ਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਜੀਵ ਆਪਣੇ ਪਿਛਲੇ ਕਰਮਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋ ਕੇ ਇਥੇ ਜਨਮਦੇ ਹਨ । ਅਨੇਕਾਂ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਜਾਤ ਵਾਲ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਜੀਵ ਦਰੱਖਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਨਮਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਜੀਵ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਜਾਤ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੁਨੇਹ (ਰਸ) ਤੋਂ ਭੋਜਨ ਹਿਣ ਕਰਦੇ ਹਨ ਇਹ ਜੀਵ ਪ੍ਰਿਥਵੀ, ਪਾਣੀ, ਅੱਗ, ਹਵਾਂ ਤੇ ਬਨਸਪਤਿ ਦੇ ਸ਼ਰੀਰ ਦਾ ਵੀ ਅਹਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਲ ਯੋਨਿਕ ਦਰੱਖਤਾਂ ਦੇ ਹੋਰ ਸ਼ਰੀਰ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਜੋ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਵਰਨ, ਗੰਧ, ਰਸ, ਸਪਰਸ਼ ਤੇ ਅਕਾਰਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਜਿਵੇਂ ਪ੍ਰਥਵੀ ਯੋਨਿਕ ਦਰਖਤਾਂ ਦੇ ਚਾਰ ਭੇਦ ਦਸੇ ਹਨ ਉਸੇ ਤਰਾਂ ਅਧਿਆਚੂਹ, ਦਰੱਖਤ, ਤ੍ਰਿਣ ਤੇ ਹਰਿਤ ਦੇ ਚਾਰ ਅਲਾਪਕ ਆਂਖੇ ਗਏ ਹਨ । ਟਿਪਣੀ 51-53 :- ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨ ਸੂਤਰਾਂ ਵਿਚ ਕ੍ਰਿਣ ਰੂਪ (ਘਾਹ), ਔਸ਼ਧਿ (ਦਵਾਈ) ਰੂਪ ਹਰਿਤ (ਹਰਿਆਲੀ) ਵਾਲੀ ਬਨਸਪਤਿਆਂ ਦੀ ਉਤਪਤ, ਸਥਿਤੀ, ' ਵਾਧਾ, ਰਚਨਾਂ ਤੇ ਭੋਜਨ ਦਾ ਵਰਨਣ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਤਰਾਂ ਹੈ ।
(213)