________________
ਆਦਿ ਸਭ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਨਿਵਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਨੁੱਖ ''ਆਰਿਆਅਨਾਰਿਆਂ, ਸੰਪਕਰੂਪ ਆਦਿ ਅਨੇਕਾਂ ਕਿਸਮਾਂ ਤੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕੋਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਉਸ ਰਾਜੇ ਦੀ ਪਓਂਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਇਸ ਦੀ ਵਰਨਣ ਪਹਿਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ । ਸੈਨਾਪਤੀ ਤਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕਈ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਸ਼ਮਣ 'ਤੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣ (ਪੰਜ ਮਹਾਭੂਤ ਤੇ ਸਾਂਖਯਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਜਾਨ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਹ : ਆਪਣੇ ਸਵਿਕਾਰ ਕੀਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸ਼ਮਣ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਉਸ ਰਾਜਾ ਆਦਿ ਨੂੰ ਅੱਖਦੇ ਹਨ
ਹੇ ਪ੍ਰਜਾ ਦਾ ਦੁਖ-ਦੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ! ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਧਰ ਦ ਉਪਦੇਸ਼ ਕਹਾਂਗੇ । ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਉਪਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸੱਚ ਸਮਝ । ਇਹਧੰਚਮ ਇਸ ਤਰਾਂ ਹੈ
ਇਸ ਜਗਤ ਵਿਚ ਪੰਜ ਮਹਾਭੂਤ ਹੀ ਹਨ । ਉਹ ਪੰਜ ਮਹਾਭੂਤ · ਕ੍ਰਿਆ, ਅਕ੍ਰਿਆ, ਸੁਕ੍ਰਿਤ, ਦੁਸਤ, ਪੁੰਨ, ਪਾਪ, ਤ, ਅਸ਼ੁਭ ਸਿੱਧੀ, ਅਸਿੱਧੀ ਨਰਕ ਤੇ ਹੋਰ ਗਤੀਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਆਤਮਾ ਕੋਈ ਕ੍ਰਿਆ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ । ਇਹ ਪੰਜ ਮਹਾਭੂਤਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਹੀ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਨਾਮਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
· ਪੰਜ ਮਹਾਭੂਤ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ : “ਪਿਰਥਵੀ ਮਹਾਭੂਤ, ਜਲਮਹਾਭੂਤ, ਤੇਜ (ਅੱਜ)-ਮਹਾਭੂਤ, ਵਾਯੂ ਮਹਾਭੂਤ, ਪੰਜਵਾਂ ਮਹਾਂ 'ਭੂਤ ਅਕਾਸ਼ ਹੈਂ । ਇਹ ਪੰਜੇ ਮਹਾਭੂਤ ਦਾ ਕਿਸੇ ਨੇ ਨਿਰਮਾਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਕਿਸੇ ਨੇ ਨਹੀਂ ਬਨਵਾਏ, ਬਨਾਵਟੀ ਨਹੀਂ ਨਾ ਹੀ ਅਪਣੀ ਉਤਪਤੀ ਲਈ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਆਸ-ਨਹੀਂ ਰਖਦੇ l ਅਨਾਦਿ ਹਨ, ਸਾਰੇ ਕੰਮਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਹਨ ! ਬੰਧਨ ਰਹਿਤ ਹਨ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਸਭ ਕੰਮਾਂ ਦੇ ਸੰਪਾਦá ਹਨ | ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇ ਕ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਸੁਤੰਤਰ ਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਹਨ ।
ਕਿਈ ਇਕ (ਖੰਯ) ਪੰਜ ਮਹਾਂਭੂ ਦੇ ਨਾਲ ਛੇਵਾਂ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨੇ । ਉਹੰਆਖਦੈਹਨੇ ਕਿ ਸਤ ਪਦਾਰਥ ਦਾ ਕੱਦੋਂਨਾਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ । ਅਸਤ ਦੀ ਉਤਪਤਿਨੇਹੀਂ, ਇਹ ਪੰਜਮਹਾਂਭੂਤੱਵਾਦੀ ਆਖਦੇ ਹਨ ਇਹ ਹੀ ਜੀਵ ਦਾ ਸਵਰੂਪ ਹੈ, ਇਹੋ ਹੁੰਦੇ ਦੱਸਵਰੂਪ ਹੈ ਇਸ ਪੰਜ ਮੱਹਾਤੇ ਹੀ ਲੋਕ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਣ ਹਨ । ਹੋਰ ਕੀ ਆਖੀਏ ਤਿੰਨੋਕੋਂਦੀ ਕੰਬੰਨਾ ਵੀ ਪੰਜੇ ਮੋਹਾਕੁੰਤ ਦਾ ਕੰਬਣ ਹੈ ।”
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੁਦ ਖਰੀਦਿਆ, ਦੂਸਰੇ ਰਾਹੀਂ ਖਰੀਦੀਆਂ, ਜੀਵਤ, ਖੁਦ ਕਰਦਾ ਅਤੇ ਦੂਸਰੇ ਤੋਂ ਕਰਵਾਉਂਨਾ, ਖੁਦ ਰਸੋਈ ਬਨਾਉਣਾ ਅਤੇ ਦੂਸਰੇ ਤੋਂ ਰਸੋਈ ਬਨਵਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਪਾਪ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ । ਜੇ ਕੋਈ ਮਨੁੱਖ ਕਿਸੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਖਰੀਦ ਕੇ ਮਾਰ ਵੀ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਵੀ ਕੋਈ ਦੋਸ਼ ਨਹੀਂ ਮਨਣਾ ਚਾਹੀਦਾ |
ਇੰਸਾਰ ਦੇ ਪੰਜਾਤਵਾਦੀ ਕ੍ਰਿਆ- 'ਲੋਕੋ ਉੱਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਖਰਬ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੇ ।'ਉਹਾਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਵਿਦਯ'(ਪਕਾਢੰਗ+ਨਾਲ ਵਿਸ਼ੇ
(256)