________________
ਸਥਿਤ, ਰਾਹ ਦਾ ਜਾਨਕਾਰ ਕੰਮ ਸਿਧੀ ਦਾ ਰਾਹ ਜਾਨਣ ਵਾਲਾ ਹਾਂ । ਮੈਂ ਇਸ ਉੱਤਮ ਕਮਲ ਨੂੰ ਪੁਸ਼ਕਰਨੀ ਸਰੋਵਰ ਵਿੱਚ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਕੇ ਲਿਆਵਾਂਗਾ |' ਇਹ ਆਖਕੇ ਉਹ ਪੁਸ਼ਕਰਨੀ ਸਰੋਵਰ ਵਿੱਚ ਘੁਸਦਾ ਹੈ ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਅੱਗੇ ਵਧਦਾ ਹੈ ਪਾਣੀ ਜਿਆਦਾ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚਿਕੜ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਪਰ ਹੁਣ ਉਹ ਕਿਨਾਰਾ ਛੱਡ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਉਹ ਸ਼ਰੇਸ਼ਟ ਸ਼ਫੈਦ ਕਮਲ ਤਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਨਾ ਇਧਰ ਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਨਾ ਉਧਰ ਦਾ ! ਪਰ ਪੁਸ਼ਕਰਨੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੀ, ਚਿਕੜ ਵਿਚ ਫਸਕੇ, ਦੁੱਖ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਇਹ ਪਹਿਲੇ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਗੱਲ ਹੋਈ । (2) ਦੂਸਰਾ ਪੁਰਸ਼
ਹੁਣ ਦੁਸਰੇ ਆਦਮੀ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣੋ । ਉਹ ਦੱਖਣ ਦਿਸ਼ਾ ਵਲੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਪੁਸ਼ਕਰਨੀ ਸਰੋਵਰ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਪੁਸ਼ਕਰਨੀ ਸਰੋਵਰ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਖੜੋ ਕੇ ਸੰਦਰ ਰਚਨਾ ਵਾਲੇ, ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦੇਨ ਵਾਲੇ, ਮਨੋਹਰ ਤੇ ਸਫੈਦ ਕਮਲ ਨੂੰ ਵੇਖਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਫਸੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਵੇਖਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿਨਾਰੇ ਨੂੰ ਛੱਡਨ ਕਾਰਣ, ਸਫੈਦ ਕਮਲ ਤਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਸਕਿਆ । ਜੋ ਨਾ ਇਧਰ ਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਉਧਰ ਦਾ। ਜੋ ਪੁਸ਼ਕਰਨੀ ਸਰੋਵਰ ਦੇ ਚਿਕੜ ਵਿੱਚ ਫਸਿਆ ਹੈ । ਉਸ ਪੁਰਸ਼ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਨਵਾਂ ਮਨੁੱਖ ਆਖਦਾ ਹੈ ਇਹ ਮਨੁੱਖ ਦੁੱਖ ਪਾਉਣ ਵਾਲਾ ਅਗਿਆਨੀ, ਅਨਜਾਨ ਅਤੇ ਬੁਧੀਹੀਣ ਹੈ, ਉਹ ਸੱਚੇ ਮਹਾਪੁਰਸ਼ਾ ਦੇ ਰਾਹ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਹੈ । ਰਾਹ ਦਾ ਜਾਨਕਾਰ ਨਹੀਂ, ਮਨ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਿਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦਾ ਰਾਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾਨਦਾ । ਇਸ ਲਈ ਦੂਸਰਾ ਪੁਰਸ਼ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਮੇਹਨਤੀ ਤੇ ਕੁਸ਼ਲ ਹਾਂ ।
ਮੈਂ ਮੇਹਨਤ ਨੂੰ ਜਾਨਣ ਵਾਲਾ ਪੰਡਤ, ਪੱਕੀ ਬੁੱਧੀ ਵਾਲਾ ਰਾਹ ਦਾ ਜਾਨਦਾਰ, ਮਾਰਗ ਸਥਿੱਤ, ਸਿਧੀ ਮਾਰਗ ਦਾ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਉਸ ਉਤਮ ਪੰਡਰੀਕ ਕਮਲ ਨੂੰ ਪੁਸ਼ਕਰਨੀ ਵਿਚੋਂ ਬਾਹਰ ਲੈ ਆਵਾਂਗਾ ।
ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਆਖਕੇ ਦੂਸਰਾ ਪੁਰਸ਼ ਪੁਸ਼ਕਰ ਸਰੋਵਰ ਵਿੱਚ ਘੁਸਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਜਿਉਂ ਜਿਉਂ ਅੱਗੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਿਉਂ • ਤਿਉਂ ਉਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਾਣੀ ਤੇ ਬਹੁਤ ਚਿਕੜ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਉਹ ਕਿਨਾਰੇ ਤੋਂ ਛੁੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਡਰਿਕ ਕਮਲ ਤਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਦਾ । ਨਾ ਇਧਰ ਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਨਾ ਉਧਰ ਦਾ । ਪੁਸ਼ਕਰਨੀ ਸਰੋਵਰ ਵਿਚਕਾਰ ਫਸ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਹ ਦੂਸ਼ਰੇ ਪੁਰਸ਼ ਦੀ ਗੱਲ ਹੋਈ । (3) ਤੀਰਾਂ ਪੁਰਸ਼
ਹੁਣ ਤੀਸਰਾ ਮਨੁੱਖ ਪੱਛਮ ਦਿਸ਼ਾ ਵਲੋਂ ਪੁਸ਼ਕਰਨੀ ਵੱਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ । (ਬਾਕੀ ਦਾ ਵਿਰਤਾਂਤ ਤੇ ਅਰਥ ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਪੋਰਸ਼ਾ ਵਾਲਾ ਹੈ ) ਉਹ ਵੀ ਖਹਿਲੇ ਦੇ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਤਰਾਂ ਫਸ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । (4)
( 149 ]
