________________
| ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨੁੱਖ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਇਕ ਕ੍ਰਿਆਵਾਦੀ ਦੂਸਰੇ ਅਕ੍ਰਿਆਵਾਦੀ । ਕੋਈ ਵੀ ਪ੍ਰਾਣੀ ਸਵਤੰਤਰ ਨਹੀਂ । ਨਿਅਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਕਾਰਣ ਆਵਾਦੀ ਕ੍ਰਿਆ ਦਾ ਤੇ ਅਕ੍ਰਿਆ ਵਾਦੀ ਅਕ੍ਰਿਆ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
ਨਿਅਤੀ ਕਾਰਣ ਹੀ ਚੰਗੇ ਮੰਦੇ ਕੰਮਾ ਵਾਲੇ ਦੁੱਖ ਭੋਗਦੇ ਤੇ ਕੰਮਾ ਵਾਲੇ ਮਜੇ ਲੁਟਦੈ ਵੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਸੋ ਨਿਅਤੀ ਬਲਵਾਨ ਹੈ । ਆਂ, ਅਕਿ ਆ, ਪੰਨ, ਪਾਪ, ਸਭ ਤੇ ਅਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਆਦਿ ਦਾ ਨਿਅਤੀ ਦੀ ਕੋਈ ਵਿਚਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ । ਨਿਅਤੀਵਾਦ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਦੇ ਇਕ ਭਰਿਸ਼ਟ ਚਲਾ ਮੰਖਲੀ ਤਰ ਗੋਸ਼ਾਲਕ ਸੀ । ਇਸ਼ ਮਤ ਦਾ ਵਰਨਣ ਉਪਾਸਕ ਦੇਸ਼ਾਂਗ ਤੇ ਭਗਵਤੀ ਸੂਤਰ ਚਿਵ ਵੀ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ।
ਝੀਲ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਖੜਾ ਭਿਖਸ਼ੂ :
ਭਿਖ਼ਸ ਬਨਣਾ ਸਹਿਜ ਨਹੀਂ । ਸਭ ਕੁਝ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਪ੍ਰਾਪਤ ਦੀ ਮਮਤਾ ਤਿਆਗਨਾ ਕੋਈ ਮਾਮੂਲੀ ਗਲ ਨਹੀਂ । । ਭਿਖਸ਼ੂ ਸੰਸਾਰਿਕ ਕਾਮ ਭੋਗ ਦਾ ਤਿਆਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਦਰ ਦਰ ਮੰਗਨ ਵਾਲਾ ਮੰਗਤਾ ਜਾਂ ਭਿਖਾਰੀ ਨਹੀਂ । ਭਿਖਸ਼ੂ ਗਿਆਨੀ ਹੈ
ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਕੋਈ ਵੀ ਭੌਤਿਕ ਪਦਾਰਥ ਜੀਵ ਦੀ ਆਤਮਾ ਦਾ ਕਲਿਆਨ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ । ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਇਸਤਰੀ ਪੁਤਰ ਆਦਿ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਲੋਕ ਜੀਵ ਦਾ ਦੁਖ ਨਹੀਂ ਵੰਡਾ ਸਕਦੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਮਤਾ ਵਿਚ ਫਸਿਆਣੀ ਪਾਪ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਗਿਆਨੀ ਆਤਮਾ ਹੋਰ ਸੋਚਦਾ ਹੈ ਇਹ ਕਾਮ ਭੋਗ ਅੱਡ ਹਨ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਕਿਉਂ ਫੱਸਾ ਜੋ ਵਸਤੂ ਅੱਡ ਹੋ ਜਾਨ ਵਾਲੀ ਹੈ ਜਾਂ ਛਡਨੀ ਪੈਣੀ ਹੈ ਤਾਂ ਮੈਂ ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਉਂ ਫਸਾ ? ਜੋ ਮੇਰੀ ਵਸਤੂ (ਆਤਮਾ) ਹੈ । ਉਹ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਅਲਗ ਨਹੀਂ ਵਸਤੂ ਇਕ ਮਾਤਰ ਮੈਰੀ ਗਿਆਨ-ਦਰਸ਼ਨ ਸੰਪਨ ਆਤਮਾ ਹੈ । ਖੇਤ, ਧਨ, ਜਮੀਨ, ਕਪੜੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ, ਇਸਤਰੀ ਦਾਸ ਕੱਛ ਵੀ ਮੇਰਾ ਨਹੀਂ। ਇਕ ਦਿਨ ਮੈਨੂੰ ਸਭ ਛਡਨਾ ਪਵੇਗਾ ਜਾਂ ਇਹ , ਭੋਗ ਮੈਨੂੰ ਛੱਡ ਦੇਨਗੇ ।
ਸ਼ੁਭ ਕਰਮ ਦੇ ਉਦੇ ਕੇ ਰੋਣ, ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਆਪਣਾ ਜਾਪਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਅਸੁਭ ਕਰਮ ਜਾਂ ਰੋਗ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣ ਤੇ ਕੌਣ ਮੇਰੀ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ ? ਇਕ ਆਤਮਾ ਹੀ ਮੇਰਾ ਅਨੰਤ ਕਾਲ ਤੋਂ ਸਹਾਈ ਹੈ ਤੇ ਅਨੰਤ ਕਾਲ ਪੱਕਾ ਸਹਾਈ ਰਹੇਗਾ | ਮਮਤਾ ਤੇ ਪਰਿਗ੍ਰਹਿ ਵਿਚ ਫੱਸ ਕੇ ਆਤਮਾ ਜਨਮ-ਜਨਮ ਦੇ ਗੇੜ ਵਿਚ ਫੱਸ ਗਿਆ ਹੈ :
“ਮੇਰਾ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਫਸਨਾ ਬੰਧਨ ਰੂਪ ਹੈ ਮੈਨੂੰ ਅਪਣੀ ਸ਼ੁਧ ਆਤਮ ਸਵਰੂਪ ਨੂੰ ਜਾਨਣ ਲਈ ਸੰਸਾਰਿਕ ਬੰਧਨਾਂ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰਕੇ, ਵੀਰਾਗ ਅਵਸਥਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ।
(146)
