________________
ਸੰਪੂਰਨ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਰੰਬ ਦਾ ਤਿਆਗੀ ਸਾਧੂ, ਹਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਜੀਵ ਹਿੰਸਾ ਵਾਲੇ ਦਾਨ ਵਾਰੇ, ਨ ਜਾਂ ਪਾਪ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਆਖਦਾ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਆਸ਼ਰਵ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰਕੇ ਨਿਰਵਾਨ ਹਾਸਲ ਕਰਦਾ ਹੈ । (2)
ਜਿਵੇਂ ਨਛੱਤਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਚੰਦਰਮਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹੈ, ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਨਿਰਵਾਨ ਨੂੰ ਉਤੱਮ ਮਨਣ ਵਾਲੇ, ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮਨੁੱਖ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਾਵਧਾਨੀ ਪੂਰਵਕ ਜਿਉਣ ਵਾਲਾ, ਇੰਦਰੀਆਂ ਦਾ ਜੇਤੂ ਮੁਨੀ, ਨਿਰਵਾਨ ਦੀ ਸਾਧਨਾ ਕਰੇ । (22)
ਮਿਥਿਆਤਵੀ, ਕਸ਼ਾਏ ਤੋਂ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਕਸ਼ਟਾਂ ਤੋਂ ਦੁੱਖ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ, ਜੀਵਾਂ ਲਈ ਇਹ ਮੋਕਸ਼ ਦਾ ਰਾਹ ਤੀਰਥੰਕਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ । ਗਿਆਨੀ ਇਸੇ ਰਾਹ ਨਾਲ ਮੋਕਸ਼ ਨੂੰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਸ਼ਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬੇ ਮਨੁੱਖ ਲਈ ਦੀਪ ਸਹਾਇਕ ਹੈ ਉਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਦੁੱਖੀ ਜੀਵਾਂ ਲਈ ਸਮਿਅਕ ਦਰਸ਼ਨ ਆਦਿ ਮੱਕਸ਼, ਮਾਰਗ ਸ਼ਰਨਦਾਤਾ ਹੈ । (ਸਮਿਅਕਤਵੀ ਨੂੰ ਮੋਕਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । (23)
ਆਤਮ ਗੁਪਤੀ (ਪਾਪਾਂ ਤੋਂ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਵਾਲਾ) ਹਮੇਸ਼ਾ ਇੰਦਰੀਆਂ ਦੇ ਵਿਸੇ ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਣ ਵਾਲਾ, ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਜਨਮ ਮਰਨ ਦੇ ਚੱਕਰ ਨੂੰ ਰੋਕਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਲਗਾ ਆਸਰਵ ਰਹਿਤ ਪੁਰਸ਼ ਹੀ ਸ਼ੁਧ ਸੰਪੂਰਨ ਤੇ ਸਰਵ ਉੱਤਮ ਧਰਮ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ । (24) . ਗਾਥਾ ਟਿਪਣੀ 1-ਸਾਧੂ ਸੰਸਾਰਿਕ ਧਰਮ (ਪੁਨ) ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦਾ ?
ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਣ ਹੈ ਕਿ ਜੀਵਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਕਰਮ ਪ੍ਰਪਰਾ ਖਤਮ ਕਰਕੇ ਨਿਰਵਾਨ ਹਾਸਲ ਕਰਨਾ ਹੈ । ਪੁਨ ਵੀ ਕਰਮ ਹੈ ਪਾਪ ਵੀ ਕਰਮ ਹੈ । ਪੁੰਨ ਨਾਲ ਸਵਰਗ ਦੇ ਸੁਖ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਪਾਪ ਨਾਲ ਨਰਕਾਂ ਦੇ ਦੁਖ । ਪੁੰਨ ਸੋਨੇ ਦੀ ਬੇੜੀ
ਹੈ ਪਾਪ ਲੋਹੇ ਦੀ । ਨਿਰਵਾਨ ਮਾਰਗ ਦੇ ਸਾਧਕ ਨੂੰ ਜਨਮ ਮਰਨ ਦਾ ਕਾਰਣ ਪੁੰਨ ਪਾਪ ਦੋਵੇ ਰੁਕਾਵਟ ਹਨ ਪਰ ਸਮਤਾ ਨਾਲ ਆਤਮਾ ਵਿਚ ਲੀਨ ਰਹਿਕੇ,ਆਤਮਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਰਮ ਆਉਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ । ਕਰਮਾ ਦੇ ਬਹਾਨ ਵਿਚ ਰਾਗ ਤੇ ਦਵੇਸ਼ ਦੋ ਕਰਮ ਬੀਜ ਅਤੇ ਕਰੋਧ, ਮੋਹ, ਲੋਭ, ਹੰਕਾਰ ਚਾਰ ਕਸ਼ਾਏ ਕਰਮ ਦਾ ਕਾਰਣ ਹਨ । ਸਾਧਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹਟਣ ਲਈ ਹੀ ਘਰ ਛੱਡਦਾ ਹੈ । ਸੋ ਮੱਕਸ਼ ਧਰਮ ਦਾ ਜਾਣੂ ਸਾਧਕ ਜਨਮ-ਮਰਨ ਦਾ ਕਾਰਣ ਪਾਪ ਨ ਦੋਵੇਂ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿਚ ਨਿਰਪੱਖ ਰਹਿਕੇ ਆਤਮ-ਚਿੰਤਨ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਸਮਾਧੀ ਰਾਹੀਂ ਅਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ ਆਤਮਾ ਵਿਚ ਸਥਿਤ ਰਖਦਾ ਹੋਇਆ- ਸਾਰੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾ ਕੇ ਇਕ ਦਿਨ ਆਤਮਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਸ਼ਰੀਰਕ ਪ੍ਰਮਾਤਮ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਜੈਨ ਧਰਮ ਵਿਚ ਅਰਹੰਤ ਤੇ ਜਨਮ ਮਰਨ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਸਿੰਧ ਆਖਦੇ ਹਨ ।
