________________
ਸ਼ਰੂਤ ਤੇ ਚਰਿਤਰ ਰੂਪੀ ਧਰਮ ਦੀ ਠੀਕ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨ ਵਾਲਾ, ਤੀਰਥੰਕਰਾਂ ਦੇ ਧਰਮ ਪ੍ਰਤਿ ਸ਼ੰਕਾਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ, ਸਮਦਰਸ਼ੀ ਤਪਸਵੀ ਮੁਨੀ, ਨਿਰਦੋਸ਼ ਭੋਜਨ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਗੁਜਾਰਣ ਵਾਲਾ, ਪਿਰਥਵੀ ਆਦਿ ਦੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਆਤਮਾ ਤੁੱਲ ਸਮਝਦਾ ਹੋਇਆ ਸੰਜਮ ਦਾ ਪਾਲਨ ਕਰੇ । ਅਸੰਜਮ ਰੂਪੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਇਛੁਕ ਹੋ ਕੇ ਆਸ਼ਰਵਾ (ਪਾਪ ਦੇ ਦਰਵਾਜੇ) ਦਾ ਸੇਵਨ ਨਾ ਕਰੇ, ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਧਨ ਤੇ ਅਨਾਜ ਵੀ ਇਕੱਠਾ ਨਾ ਕਰੇ । (3).
ਮੁਨੀ ਇਸਤਰੀਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਸੰਬਰ (ਕ) ਕਰੇ । ਅੰਦਰਲੇ ਤੇ ਬਾਹਰਲੇ ਮੇਲ ਮਿਲਾਪ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੋ ਸੰਜਮ ਦਾ ਪਾਲਨ ਕਰੇ । ਵੇਖੋ ! ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਗਤੀਆਂ (ਜੂਠਾ) ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਕਸ਼ਟ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ । ਸੰਤਾਪ ਭੋਗ ਰਹੇ ਹਨ । 4)
ਅਗਿਆਨੀ ਜੀਵ ਉਪਰੋਕਤ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਕਾਇਆਂ ਆਦਿ ਦੇ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਕਸ਼ਟ ਦਿੰਦਾ ਹੋਇਆ ਪਾਪ ਕਰਮੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਕਾਇਆਂ ਆਦਿ ਜੂਨਾਂ ਵਿਚ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ । ਜੀਵ ਹਿੰਸਾ ਕਰਕੇ ਪਾਣੀ ਪਾਪ ਕਰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਦੂਸਰੇ ਰਾਹੀ ਹਿੰਸਾ ਕਰਵਾਕੇ ਜੀਵ ਪਾਪ ਕਰਦਾ ਹੈ । (5)
ਭਿਖਾਰੀਆਂ ਦੀ ਆਦਤਾਂ ਵਾਲਾ ਵੀ ਪਾਪ ਕਰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਜੇਹਾ ਸਮਝ ਕੇ, ਤੀਰਥੰਕਰਾਂ ਨੇ ਭੋਜਨ ਪ੍ਰਤਿ ਮਮਤਾ ਤਿਆਗ ਨੂੰ ਏਕਾਂਤ ਸਮਾਧੀ ਦਾ ਰਾਹ ਦੱਸਿਆ ਹੈ । ਇਸ ਲਈ ਗਿਆਨ ਸਮਾਧੀ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ, ਸ਼ੁਧ ਚਿੱਤ ਪ੍ਰਬ, ਸਮਾਧੀ ਤੇ ਵਿਵੇਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਹਿੰਸਾ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਵੇ । (6)
(4) ਭਾਵ ਪ੍ਰਾਣਾਤਪਾਤ-ਹੱਥ ਪੈਰ ਬਨ ਕੇ ਕਸ਼ਟ ਦੇਨਾ ਭਾਵ ਪ੍ਰਾਣਾਤਪਾਤ ਹੈ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਛਿੱਕ, ਮਾਹ, ਖਾਸੀ ਅਤੇ ਅਧੋਵਾਯੂ ਦੇ ਨਿਕਲਨ ਸਮੇਂ ਮਨ ਬਚਨ ਤੇ ਸ਼ਰੀਰ ਦੀ ਕ੍ਰਿਆ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਰਖਕੇ ਭਾਵ ਸਮਾਧੀ ਪਾਲਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
(ਟੀਕਾਕਾਰ ਸ਼ੀਲਾਂਕਾਚਾਰਿਆ) ਟਿਪਣੀ ਗਾਥਾ 5-ਪ੍ਰਸ਼ਨ-ਉਹ ਕੇਹੜੇ ਪਾਪ ਸਥਾਨ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਾਣੀ ਫਸਦੇ ਹਨ
ਤੇ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ । ਉੱਤਰ-ਜੀਵ ਹਿੰਸਾ ਕਰਨ ਕਾਰਣ ਪ੍ਰਾਣੀ ਗਿਆਨਾ ਵਰਨੀਆਂ ਆਦਿ ਅਸ਼ੁਭ ਕਰਮ ਬੰਧ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇ ਅਪਣੇ ਨੌਕਰ ਆਦਿ ਦੀ ਜੀਵ ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਪਾਪ ਕਰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਤੂੰ ਸ਼ਬਦ ਰਾਹੀਂ ਝੂਠ, ਚੋਰੀ, ਵਿਭਚਾਰ, ਪਰਿਹਿ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਦੂਸਰੇ ਤੋਂ ਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਪਾਪ ਦਾ ਇੱਕਠ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
(ਟੀਕਾਕਾਰ ਬਲਾਂਕਾਚਾਰਿਆ) ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਾਪ ਕਰਮਾਂ ਤੋਂ ਪਰੇ ਆਦਿ ਹੀ ਆਤਮ ਕਲਿਆਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ।
[102)
