________________
ਅੱਠਵਾਂ ਵੀਰਜ ਅਧਿਕਾਰ ਅਧਿਐਨ ਵੀਰਜ ਜਿਨੇਦਰ ਭਗਵਾਨ ਨੇ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਆਖਿਆ ਹੈ ਵੀਰ ਪੁਰਸ਼ ਦੀ ਵੀਰਤਾ ਕੀ ਹੈ ? ਅਤੇ ਕਿਸ ਕਾਰਣ ਉਹ ਵੀਰ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ (1)
(ਸ੍ਰੀ ਧਰਮਾ ਸਵਾਮੀ ਸ਼ਿਸ਼ ਜੰਬੂ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ)-“ ਹੇ ਸੁਵਰਤ (ਵਰਤਾ ਦੇ ਧਾਰਕ) ਕੋਈ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀਤਾ ਕਰਮ (ਕ੍ਰਿਆ) ਹੀ ਵੀਰਜ ਹੈ ਅਤੇ ਕੋਈ ਕੋਈ ਆਖਦਾ ਹੈ ਅਕਰਮ ਵੀਰਜ ਹੈ । ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਇਹ ਦੋ ਭੇਦ ਮਿਰਤ ਲੋਕ ਵਿਚ ਵੇਖੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । (2).
ਤੀਰਥੰਕਰ ਭਗਵਾਨ ਨੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ (ਅਣਗਹਿਲੀ) ਨੂੰ ਕਰਮ ਕਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਪ੍ਰਮਾਦ ਸਾਵਧਾਨੀ) ਨੂੰ ਅਕਰਮ । ਇਸ ਪ੍ਰਮਾਦ ਦੇ ਕਾਰਣ ਬਾਲ ਵੀਰਜ ਅਤੇ ਅਪ੍ਰਮਾਦ ਦੇ ਕਾਰਣ ਪੰਡਿਤ ਵੀਰਜ ਦੇ ਦੋ ਭੇਦ ਹਨ । (3)
ਟਿਪਣੀ ਗਾਥਾ l--ਇਸ ਗਾਥਾ ਵਿਚ ਵੀਰਜ ਦਾ ਸਵਰੂਪ, ਪ੍ਰਕਾਰ, ਵੀਰ ਅਤੇ ਵੀਰਜ ਵਾਰੇ ਦਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਜੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੂਪ ਵਿਚ ਅਹਿੱਤ (ਬਲ) ਦੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਵੀਰਜ ਹੈ । ਇਹ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਸਹਾਰੇ, ਹਰ ਪ੍ਰਾਣੀ ਚਿੰਤਨ ਮਨਨ ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਬੋਲਨਾ, ਚਲਨਾ, ਦੇਖਣਾ, ਸੰਘਣਾ, ਛੁਅਨਾ, ਨੀਂਦ ਲੈਣਾ, ਜਾਗਣਾ ਆਦਿ ਸਾਰੀਆ ਮਨ, ਬਚਨ ਤੇ ਸ਼ਰੀਰ ਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਜੇ ਜਿੰਦਗੀ ਵਿਚੋਂ ਵੀਰਜ ਸ਼ਕਤੀ ਚਲੀ ਜਾਵੇ ਤੇ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ : ਸ਼ਰੀਰ ਵਿਚੋਂ ਜੋ ਸਫੇਦ, ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ, ਤਰਲ, ਗਾੜਾ, ਚਿਕਨਾ ਪਦਾਰਥ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ੁਕਰ ਆਖਦੇ ਹਨ ਉਹ ਵੀ ਵੀਰਜ ਹੈ । ਪਰ ਇਸ ਸ਼ਰੀਰਕ ਵੀਰਜ ਦਾ ਕੋਈ ਖਾਸ ਮਹੱਤਵ ਨਹੀਂ, ਜਿਨਾ ਆਤਮਿਕ ਵੀਰਜ ਦਾ ਹੈ । ਇਸੇ ਲਈ ਅਧਿਆਤਮ ਵੀਰਜ ਨੂੰ ਤੀਰਥੰਕਰਾਂ ਨੇ ਸਮਿਅਕ (ਠੀਕ ਢੰਗ ਵਾਲਾ) ਕਿਹਾ ਹੈ । ਟਿਪਣੀ ਗਾਥਾ 3-ਪ੍ਰਮਾਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ - ਪਾਣੀ ਵਰਗ ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਉਤੱਮ ਕ੍ਰਿਆਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਪ੍ਰਮਾਦ ਪੰਜ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੈ 1) ਮਦ 2) ਵਿਸ਼ੇ 3) ਕਸ਼ਾਏ 4) ਨੀਂਦ 5) ਵਿਕਥਾ (ਧਰਮ ਕਬਾ ਤੇ ਉਲਟ ਗੱਲ) ਮਾਦ ਅਣਗਹਿਲੀ, ਅਸਾਵਧਾਨੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵੀ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
(90}
