________________
ਵੀਰਜ਼ ਨਾਮਕ ਅਠਵਾਂ ਅਧਿਐਨ
ਵੀਰਜ ਤੋਂ ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਵਿਚ ਅਰਥ ਆਤਮਿਕ ਬਲ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਟੀਕਾਕਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ । “ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਮੁਕਤੀ ਦਸਨਾ ਹੈ । 1. ਬਾਲ (ਅਵਿਵੇਕੀ) 2. ਪੰਡਿਤ (ਸ਼ੰਪੂਰਨ ਸੰਜਮੀ) ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਪੰਡਿਤ ਵੀਰਜ ਧਾਰਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਵੀਰਜ ਅਧਿਐਨ ਦੇ 6 ਨਿਕਸ਼ੇਪ ਹਨ । ਨਾਮ, ਸਥਾਪਨਾ, ਦਰਵ, ਖੇਤਰ, ਕਾਲ, ਅਤੇ ਭਾਵ । ਨਾਮ ਤੇ ਸਥਾਪਨਾ ਸਰਲ ਹੈ ।
ਦਰਫ ਵੀਰਜ, ਆਗਮ, ਤੇ ਨੌਂ ਆਗਮ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਕਿਹਾ ਹੈ । ਜੋ ਪੁਰਸ਼, ਵੀਰਜ ਨੂੰ ਜਾਨਦਾ ਹੈ ਪਰ ਪ੍ਰਯੋਗ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਲੈ ਆਉਂਦਾ ਉਹ ਆਗਮ, ਵੀਰਜ ਹੈ। ਨੋ ਆਗਮ ਵੀਰਜ ਸਚਿਤ, ਅਚਿਤ ਤੇ ਮਿਸ਼ਰ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਹੈ । ਸਚਿਤ ਦੇ ਦਵਿਪਦ, ਚਤੁਸਪਦ ਅਤੇ ਅਪਦ ਭੇਦ ਹਨ । ਦਵਿ ਪਦ ਵਿਚ (ਦੋ ਪੈਰਾਂ ਵਾਲੇ) ਵਿਚ ਅਰਿਹੰਤ, ਚਕਰਵਰਤੀ ਤੇ ਬਲਦੇਵ ਦਾ ਵੀਰਜ ਹੈ। ਚਕਰਵਰਤੀ ਦੇ ਇਸਤਰੀ ਰਤਨ ਦਾ ਵੀਰਜ ਵੀ ਦਰਵਾ ਵੀਰਜ ਹੈ। ਚਾਰ ਪੈਰਾਂ ਵਾਲੇ ਵਿਚ ਘੋੜੇ, ਹਾਥੀ ਸ਼ੇਰ ਆਦਿ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੀ ਦਰਵ ਵੀਰਜ ਹੈ।
ਗੋਸੀਰਸ਼ (ਬਾਲ ਚੰਦਨ) ਦੇ ਲੇਪ ਨਾਲ ਜੋ ਠੰਡ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਗਰਮੀ ਦੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਉਹ ਵੀਰਜ ਅਪਦਰਵ ਵੀਰਜ ਹੈ।
ਅਚਿੱਤ ਵੀਰ
ਭਜਨ, ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਰਖਿਆ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਥਿਆਰ ਦਾ ਵੀਰਜ (ਸ਼ਕਤੀ) ਅਚਿਤ ਵੀਰਜ ਹੈ।
ਅਚਿੱਤ ਵੀਰਜ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ ਮਿਠਾਈ ਖਾਨ ਨਾਲ ਇੰਦਰੀਆਂ ਵਿਚ ਤੇਜੀ ਆਉਂਦੀ
[87]
