________________
ਨਿੱਤਵਾਦੀ ਆਖਦੇ ਹਠ, ਜੋ · ਮਹਾਂਭੂਤੇ , ਅਤੇ, ਆਤਮਾ ਦੌਵੇਂ ਸੁਕ ਜਾਂ ਅਸ਼ੁਭ ਕਾਰਣ ਵਿਨਾਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ । ਇਸ ਲਈ ਅਸੱਤ (ਖਡਮ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਦੀ ਉਤਪੱਤੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਸਾਰੇ ਹੀ ਪਦਾਰਥ ਹਮੇਸ਼ ਨਿੱਤ (ਅਮਰ} ਹਨ । (47)
ਕੋਈ ਕੋਈ ਅਗਿਆਨੀ ਆਖਦੇ ਹਨ, “ਖਿਨ ਮਾਤਰ ਵਿਚ ਹੀ ਸਥਿਤ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਪੰਜ ਸਕੰਦ ਰੂਪ, ਵੇਦਠਾ, ਵਿਗਿਆਨ, ਸੰfਗਿਆ ਅਤੇ ਸੰਸਕਾਰ) ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਭਿੰਨ ਜਾ ਅਭਿੰਨ, ਕਾਰਣ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਵੱਖ ਪਦਾਰਥ ਨਹੀਂ। (18)
ਪ੍ਰਵਾ, ਪਾਣੀ, ਅੱਗ ਅਤੇ ਹਵਾ ਇਹ ਚਾਰ ਧਾਤੂ ਦੇ ਰੂਪ ਹਨ। ਇਹ ਚਾਰੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦੇ ਹਨ । ਤਦ ਇਹ ਜੀਵ ਆਤਮਾ ਅਖਵਾਉਂਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਅਫੱਲਵਾਦੀਆਂ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਹੈ ।” (19)
ਸਾਰੇ ਮੱਤਾਂ ਵਾਲੇ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਦਰਸ਼ੇਨ ਨੂੰ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਕਾਰਣ ਦਸਦੇ ਹਨ। ਚਾਹੇ ਕੋਈ ਘਰ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਜੰਗਲ ਵਿਚ, ਜਾਂ ਖਿਆਂ ਲੈ ਲਵੇ ਉਹ ਜੀਵ ਸਾਡੇ ਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਅੰਗੀਕਾਰ ਕਰਕੇ ਦੇਖਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਅਜੇਹਾ ਸ਼ਰੇ ਦਰਸ਼ਨ ਵਾਲੇ ਆਖਦੇ ਹਨ :'(20) .
ਉਹ ਪੰਜੇ ਕੁੜਵਾਦੀ, ਗਿਆਨਾਵਰਣੀਆਂ {ਅਗਿਆਨ ਦਾ ਕਾਰਣੁ ਕਰਮ) ਆਦਿ ਕਰਮਾਂ ਦੀ ਸੰਧੀ (ਛੇਕ) ਨੂੰ ਨਾ ਜਾਣਦੇ ਹੋਏ, ਦੁਖਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਉਹ ਦਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਜ਼ਤੀ ਧਰਮ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ । ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅਫ਼ਲੇਵਾਂਦੀ ਸੰਸਾਰ ਰੂਪੀ ਸਮੁੰਦਰ ਨੂੰ ਗਲਤ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਕ 'ਰਣ ਪਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ । (21}
* ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਰੇ ਤੀਰਬੀ (ਦਰਸ਼ਨ) ਸੰਧੀ (ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਛੇਕਾ) ਜਾਣੇ ਬਿਨਾਂ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਹੋਣ ਦੀ ਆਂ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਪਰ ਉਹ ਧਰਮ ਦੇ ਸਵਰੂਪ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ।
-
---
-
-
--
ਟਿੱਪਨੀ ਗਾਥਾ 18- ਬੁਧ ਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਬਵ, . ਪਾਣੀ, ਤੇਜ਼ ਅਤੇ ਹਵਾਂ ਆਦਿ ਚਾਰੇ ,੫ · ਹਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ · ਇਕ ਜੀਵ ਸੰਗਿਆ [ਨਾਮ] ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।
ਟਿੱਪਣੀ ਗਾਥਾ 19- ਦਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਸੱਚਾ ਧਰਮ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ : 1. ਖਿਮਾਂ [ਬਹਿਨਸ਼ੀਲਤਾ] 2. ਲਘੂਤਾ ਨਿਮਰਤਾ 3. ਸਰਲਤਾ 4. ਨਿਰਲੱਭ 5. ਰੁੱਪ 6. ਸੰਜ਼ਮ 7. ਸੱਤ 8. ਥੱਚ [ਮਾਨਸਿਕ ਪਵਿਤਰਤਾ] 9. ਅਪਰਿਗ੍ਰਹਿ [ਜਰੂਰਤ ਤੋਂ ਵਧ ਵਸਤਾਂ ਦਾ ਤਿਆਗ] 10. ਹੰਮਚਰਯ ! ਟਿੱਪਨੀ ਗਾਥਾ 20-ਸੰਧੀ ਦੇ ਦੇ ਭੇਦ ਹਨ, ਸੰਧੀ ਤੋਂ ਭਾਵ ਸ਼ੇਕ ਹੈ ਦਰਵੇ ਸੰਧੀ] ਦੁਸਰੀ ਭਾਵੇਂ ਸੰਧੀ ਹੈ ।
[7]
