________________
( ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਰੁੜ ਸਕੰਧ } ਸਮੇਂ ਨਾਮਕ ਪਹਿਲਾ ਅਧਿਐਨ
. .
4
.
ਇਕ ਹੀ ਅਰਥ ਨੂੰ ਭੰਨ-ਭਿੰਨ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨਾ ਹੀ ਨਕਸ਼ੇਪ ਹੈ ਇਕ ਹੀ ਨਾਂ, ਅਲਗ ਅਲਗ ਪਦਾਰਥਾਂ ਲਈ ਇਸਤੈਮਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ (1) ਕਿਸੇ ਬੱਚੇ ਦਾ ਨਾਂ ਰਾਜਾ ਰਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਰਾਜਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸੰਬੋਧਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । (2) ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਕਈ ਰਾਜਾ ਦਾ ਚਿੱਤਰ ਬਨਾ ਕੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਹੀ ਰਾਜਾਂ ਆਖਦੇ ਹਨ । (3) ਕਦੇ ਕਦੇ ਰਾਜੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਹੈ ਰਾਜਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿੰਵੇਂ ਇਹ ਅੱਪਣੇਂ ਪੱਤਾ ਤੇ ਵੀ ਸਵਾਆ ਰਾਜਾ ਹੈ । (ਅਸਲ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਵੀ ਰਾਜਾ ਆਖਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਾਜੇ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾਂ ਕੋਲੋਂ ਨਾਂ, ਸ਼ਲ ਦੇ ਕਾਰਣ ਰਵਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਹੈ । ਬਾਬਤ ਬਾਬਿਆਂ ਵਲੋਂ ਭਾਵ ਕਿ ਮੈਂਨ । ਨ ਗ ਅਰਥਾ ਵੀ ਨ-ਭਿੰਨੇ ਥਾਪੇ ਨੂੰ ਨਿਕਸ਼ੇਪ ਆਖਦੇ ਹ ਰ ਵਸਤੂ ਦੇ ਘਟੋ ਘਟ ਚਾਰ ਨਿਕਸ਼ੇਖ ਜਰੂਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ :
(1) ਨਾਮ ਨਿਕਸ਼ੇਤੂੰ - ਛੇਵ ਵਸਤੂ ਦਾ ਨਾਂ । ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਨਾਂ ਇੰਦਰ ਰਖਿਆ ਗਿਆ ਜਾਂ ਅਜੈ ਨੂੰ ਰੋਕ ਰਖਿਆ ਗਿਆ । ਇਹ ਨਾਂ ਨਿਕਸ਼ੇਪ ਹੈ ।
(2) ਸਥਾਪਨਾ ਨਕਸ਼ੇਪ- ਅਸਲ ਆਦਮੀ ਦੀ ਮੁਡੀ, ਚਿੱਲਰ ਜਾਂ ਆਡੀ. ਸਥਾਪਨਾ ਹੈ । ਇਸ ਫੋਟੋ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਤੇਰੇ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਆਨਾ, ਇਹ ਤੀਰਥੰਕਰ ਦੀ ਫੋਟੋ ਹੈ ਜਾਂ ਨਕਸ਼ੇ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਆਖਨਾ ਇਹ ਸ਼ਾਡੇ ਬੈਸ਼ ਹੈ :
3) ਕੀ ਨਿਕਸ਼ੇ ਕਦੇ ਕਦੇ ਭੂਤ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਕਾਲੀਨ ਭਾਸ਼ਾ ਜਾਂ ਅਰਥਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ ਵਿਚ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਦਰਵ ਨਿਕਬੇਪ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਮਰੇ ਹੋਏ ਰਾਜਾ ਦੇ ਸ਼ਰੀਰ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਆਖਨਾ 'ਇਹ ਰਾਜਾ ਹੈ । ਖਾਲੀ ਘਿਓ ਦੇ ਏ ਨੂੰ ਘਿਓ ਦਾ ਘੜਾ ਆਖ ।
[ 2 ] .
