________________
ਆਪਣੇ ਆਪ ਮਿਲ ਗਿਆ। ਇਸੇ ਸਾਲ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਦੇ ਦੋ ਪ੍ਰਮੁਖ ਗਣਧਰ ਅਚੱਲਭਰਾਤਾ ਅਤੇ ਮੇਰਿਆ ਨੇ ਗੁਣਸ਼ੀਲ ਬਗੀਚੇ ਵਿਚ ਹੀ ਨਿਰਵਾਨ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ। ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਕਾਫੀ ਸਮਾਂ ਆਸ ਪਾਸ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ, ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਨਾਲੰਦਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਖੇ ਪਧਾਰੇ । ਨਾਲੰਦਾ ਦੀ ਜਨਤਾ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਦੇ ਸਵਾਗਤ ਲਈ ਧਰਮ ਸਭਾ ਵਿਚ ਪੁਜੀ ।
ਅਨੇਕਾਂ ਮਹਾਨ ਆਤਮਾਵਾਂ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਸੁਣ ਕੇ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਰਾਹ ਹਿਣ ਕੀਤਾ । ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਂਵੀਰ ਨੇ ਆਪਣਾ ਇਹ ਚੌਪਾਸਾ ਨਾਲੰਦਾ ਵਿਖੇ ਕੀਤਾ । ਉਨਤਾਲੀਵਾਂ ਸਾਲ
ਨਾਲੰਦਾ ਚੌਮਾਸਾ ਪੂਰਾ ਕਰਕੇ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਵਿਦੇਹ ਦੇਸ਼ ਵੱਲ ਧਰਮ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਲਗੇ ।
| ਧਰਮ ਰੂਪੀ, ਧਰਮ ਚੱਕਰ ਘੁਮਾਉਦੇ ਹੋਏ ਆਪ ਮਿਥਿਲਾ ਨਗਰੀ ਪਧਾਰੇ । ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਦਾ ਇਹ ਚੌਪਾਸਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ । ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਨੇ ਮਨੀਭੱਦਰ ਨਾਂ ਦੇ ਬਗੀਚੇ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ । ਇਥੋਂ ਦੇ ਰਾਜਾ ਜਿਤਸ਼ਤਰੂ ਅਤੇ ਰਾਣੀ ਧਾਰਣੀ ਸ਼ਾਹੀ ਠਾਠ-ਬਾਠ ਨਾਲ ਆਪ ਦੀ ਭਗਤੀ ਲਈ ਪਹੁੰਚੇ । | ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਸੁਣਿਆ । ਅਨੇਕਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ । ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਸਮਝ ਕੇ ਸਾਧੂ ਮਾਰਗ ਅਤੇ ਹਿਸਥ ਮਾਰਗ ਅਖਤਿਆਰ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਹੀ ਗਣਧਰ ਗੌਤਮ ਇੰਦਰਭੂਤੀ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਤੋਂ ਭੂਗੋਲ, ਖਗੋਲ ਤੇ ਜੋਤਸ਼ ਸਬੰਧੀ ਅਨੇਕਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁਛੇ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਤਰ ਸਦਕਾ ਸੂਰਜ ਪ੍ਰਣਤੀ ਅਤੇ ਚੰਦਰ ਪ੍ਰਣਤੀ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹੋਈ । | ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਦਿਲਚਸਪ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ । (1) ਸੂਰਜ ਸਾਲ ਵਿਚ ਕਿੰਨੇ ਹਿ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ ? (2) | ਸੂਰਜ ਤਿਰਛੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਕਿਵੇਂ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ?
ਸੂਰਜ ਤੇ ਚੰਦਰਮਾ ਕਿੰਨੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ? .. ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ ਕੈਸੀ ਹੈ ? ਸੂਰਜ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਿਥੇ ਰੁਕਦਾ ਹੈ ? ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀ ਗਤੀ ਕਿੰਨੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਹੈ ?
ਕਿਹੜੇ ਪੁਦਗਲ ਸੂਰਜ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨੂੰ ਛੂੰਹਦੇ ਹਨ ? '' (8) ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਕੀ ਹੈ ? (9) ਯੋਗ ਕਿਸਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ ? (10) ਸਵਤਸਰ ਦਾ ਆਰੰਭ ਕਿਵੇਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ? · (11) ਸਵਤਸਰ ਕਿੰਨੇ ਹਨ ?
(3)
(7) .
114
ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ
