________________
अर्थशास्त्राच्या गवाक्षातून
अविवाहित कन्येशी समागम. दुसऱ्याची पत्नी अथवा विधवेशी तिच्या संमतीशिवाय जबरी संभोग. वेश्यागृहाची मालकीण अथवा तिच्या कन्येशी तिच्या संमतीशिवाय संभोग. अनैसर्गिक अथवा विकृत लैंगिक संबंध. स्वत:च्या पत्नीशी बळजबरीने संभोग. पशुपक्ष्यांशी अनैसर्गिक संभोग. देवदेवतांच्या प्रतिमांशी अनैसर्गिक संभोग.
जैन आचारसंहितेत सर्वच गृहस्थांसाठी सप्तव्यसनांचा त्याग करावयास सांगितला आहे. त्यामध्येही वेश्यागमन तसेच परस्त्री/परपुरुष गमनाच्या त्यागाचा उल्लेख केला आहे. एकंदरीत, जैनांना ही जाणीव प्रखरतेने दिसते की, हे सर्व लैंगिक गुन्हे नीतिमत्तेच्या दृष्टीने तर अयोग्य आहेतच परंतु त्यात शासनाच्या आदेशाचे उल्लंघन असल्यामुळे सामाजिक दृष्ट्याही तो दंडपात्र अपराध आहे.
उपरोक्त जैन गृहस्थाचारासंबंधी अभ्यासकांनी जैनधर्माच्या स्वतंत्रतेच्या अनुषंगाने अनेकदा एक आक्षेप उपस्थित केलेला दिसतो. मुस्लीम किंवा ख्रिश्चन कायद्याप्रमाणे जैनांना त्यांची अशी स्वतंत्र आचारसंहिता दिसत नाही. त्यांना हिंदू लॉ कोड लागू होत असल्याने तो स्वतंत्र धर्म मानायचा का ? – असाही प्रश्न विचारला जातो. याला उत्तर असे आहे की, आपल्या इतर हिंदू बांधवांप्रमाणे जैन हे त्याच सामाजिक-सांस्कृतिक वातावरणात एकोप्याने रहात असल्यामुळे जैन आचार्यांना स्वतंत्र जैन कायद्याची आवश्यकता वाटली नसावी. उलट जैन कायदेतज्ज्ञांचे फार मोठे मोलाचे योगदान आहे की, त्यांनी समकालीन शासनाने घालून दिलेले कायदे आणि मर्यादा आपल्या दैनंदिन आचारव्यवहारात कौशल्याने समाविष्ट करून घेतल्या. हिंदू धर्मशास्त्रकारांनी सांगितलेला
२६२
