________________ कथाबाह्य संदर्भ त्यांचे हे काव्य आधारित आहे. पादलिप्ताचार्य अंदाजे इसवी सनाच्या दुसऱ्यातिसऱ्या शतकात होऊन गेले. तरंगलोला काव्यात जेथे जेथे योग्य प्रसंग उद्भवेल तेथे तेथे नेमिचंद्रांनी अर्थशास्त्राचा किंवा अर्थशास्त्रातील काही विधानांचा उल्लेख केला आहे. पादलिप्ताचार्यही अर्थशास्त्राशी परिचित असावेत, असा अंदाज करण्यास हरकत नाही. तरङ्गलोलेच्या 853 व्या गाथेतील उल्लेख विशेष लक्षणीय आहे. तेथे म्हटले आहे की, तो भणति अत्थसत्थम्मि वण्णियं सुयणु सत्थयारेहिं / दूती परिभव-दूती न होइ कज्जस्स सिद्धिकरी / / गा.८५३ "हे सुकन्ये, शास्त्रकारांनी अर्थशास्त्रात असे सांगितले आहे की, जर स्त्री-दूती अपमानित झाली तर ती तिच्यावर सोपविलेले काम यशस्वीपणे करू शकत नाही." कौटिलीय अर्थशास्त्रात कोणत्या स्त्रियांना हेर आणि दूत म्हणून पाठवावेत यासंबंधीचे वर्णन येते. अर्थशास्त्राच्या पहिल्या अधिकरणातील सोळाव्या अध्यायात 'दूत-संप्रेषण' आणि 'दूत-कार्य' या शीर्षकाखाली तत्संबंधी माहिती नोंदविलेली आहे. नेमिचंद्रगणींचे असे उल्लेख मध्ययुगात होऊन गेलेल्या जैन आचार्यांच्या शास्त्रीय ज्ञानाचे द्योतक समजले पाहिजेत. (43) क्षमारत्नकृत पिण्डनियुक्ति-अवचूरि ही पिण्डनियुक्ति-भाष्यावरील संस्कृत टीका असून ती चौदाव्या शतकात लिहिलेली आहे. पाटलिपुत्रातील भीषण दुष्काळ, सुस्थित आचार्य आणि त्यांचे दोन शिष्य यांची कथा अवचूरीत संस्कृतमध्ये लिहिली आहे. प्रामुख्याने ते निशीथचूर्णीतील कथाभागांचे संस्कृत रूपांतरण असले तरी त्यातील काही भेद पुढीलप्रमाणे नोंदविता येतील - येथे चाणक्याला 'अमात्य' न म्हणता ‘मंत्री' म्हटले आहे. 184
