________________
श्रीदशवकालिकर यो वा पुरीपात्राज्य पुती न निर्लेपयति स द्रव्यतोऽशुचिः" इत्युक्तम् , किञ्च-"दल्वे भावे असुई दव्चमि विद्यमादिलितोउ।" इत्यादिगाया(२८७) व्याख्यानावसरे " अशुचिर्दिधा द्रव्ये मावे च, तत्र द्रव्ये विटादिना लिप्तः, आदिशब्दान्मूत्रश्लेप्मादिपरिग्रहः " इत्यमिहितम् । प्रज्ञापनास्त्रोक्ता उच्चारादय एवाशुचिपदस्यार्य इत्याशयेनेव मकते द्रव्यभावभेदेन द्विधा विभागिते. ऽप्यचिपदार्थे मुखनिर्गतविमुपामनुपादानं कृतम् । आवश्यकसूत्रे बन्दनाख्यतृतीयाध्ययने एकादशाधिकैकशततम-( १११ ) गायाव्याख्यायां हरिभद्रसू. रिणाऽप्यचिस्थानशब्दस्य विद्मधानस्थानार्थकत्वमुक्तम् । एवमेव दर्शनशुद्धिः करके (टही जाकर ) मलद्वार नहीं धोता उस व्यक्तिको द्रव्यस अशुचि कहते है, इत्यादि। .
तथा इसी व्यवहार भाष्यके तीसरे उद्देशेकी ‘व्वे भावे असुई दव्वंमि विट्ठमादिलित्तो उ" इस २८७ ची गाथाकी व्याख्या करते समय टीकाकारने कहा है-विष्ठाआदिसे लिमको द्रव्य अशुचि कहते हैं । यहाँ आदि शब्दसे मूत्र और श्लेष्म आदिको ग्रहण करना चाहिए, ऐसा कहा है । प्रज्ञापनासूत्र में कहे हुए उचार आदि ही अशुचि पदका अर्थ है, इसी आशयसे प्रकृतमें द्रव्य भावका भेद कर देने पर भी अशुचि पदार्थों में मुखसे निकलने वाले जलकणोंका ग्रहण नहीं किया है।
आवश्यकसूत्रके वन्दनानामकतीसरेअध्ययनमें हरिभद्रसूरिने १११वीं गाथाकी व्याख्या करते समय अशुचि शब्दका अर्थ विप्रधान स्थान જઇને) મળદ્વાર નથી તે એ વ્યકિતને દ્રવ્યથી અશુચિ કહે છે, ઈત્યાદિ. ___तथा-मे व्यपहारसूत्र मायनी दवे भावे असई दमि विद्यमादिलित्तो उ એ ૨૮૭ મી ગાથાની વ્યાખ્યા કરતી વખતે કહ્યું છે–
વિષ્કાઆદિથી લિખને દ્રવ્ય અશુચિ કહે છે. અહીં “આદિ” શબ્દથી મૂત્ર અને શ્લેષ્મ આદિનું ગ્રહણ કરવું જોઈએ એમ કહ્યું છે. પ્રજ્ઞાપનાસૂત્રમાં કહેલા ઉચ્ચાર આદિ જ અરુચિ શબ્દને અર્થ છે, એ આશયથી પ્રકૃતમાં દ્રવ્યભાવને ભેદ કરતાં છતાં પણ અશુચિ પદાર્થોમાં મુખથી નીકળતા જળકને ગ્રહણ કર્યા નથી.
આવશ્યક સૂત્રના વંદના નામક ત્રીજા અધ્યયનમાં હરિભદ્ર સૂરિએ ૧૧૧ મી ગાથાની વ્યાખ્યા કરતાં અચ શબ્દને અર્થ વિધ્ધધાન સ્થાન ક- ન
