Vipaksutram

SR No.: 009356
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year: 1959
Total Pages: 825
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_vipakshrut
File Size: 58 MB

Page 231

विपाकचन्द्रिका टीका, श्रु० १, अ० २, उज्झितकदारकजन्म नाम दारका बालकः, 'होत्था' आसीत्, सः कीदृशः ? इत्याह-'अहीण जाव सुरूवे' अहीन-यावत्-सुरूप: सुन्दराकृतिकः, अत्र 'यावत्'-पदेन 'अहीनपरिपूर्णपञ्चेन्द्रियशरीरः, इत्यारभ्य सुरूपः इत्यन्तः पदसमूहः संग्राहयः ॥ सू० २॥ यह 'अहीण जाव सुरूवे' अहीन यावत् सुरूप थी। यहां 'जाव' पद से 'अहीणपडिपुण्णपंचिदियसरीरे, लक्ख गवंजणगुणोववेए, माणुम्माणप्पमाणपडिपुण्णसुजायसव्वंगसुंदरंगे, ससिसोमाकारे, कंते, पियदंमणे सुरूवे' इन सूत्रोक्त समस्त पदों का संग्रह करना चाहिये । इनका अर्थ पिछले सूत्र में स्पष्ट लिखा जा चुका है।
भावार्थ-उस वाणिजग्राम नामके नगर में मित्र नामसे प्रसिद्ध एक राजा था। उसकी रानी का नाम श्रीदेवी था । वह समस्त स्त्रियों के उचित सद्गुणों से विभूषित थी। रानी धारिणी जैसी ही यह थी। उस नगर में कामध्वजा नाम की एक वेश्या रहती थी। जो सौन्दर्य से भरी हुई थी। वेश्याओं में जितने भी गुण होने चाहिये वे सब इसमें थे । ७२ कलाओं की यह पूर्ण चतुर थी। गणिका के ६४ गुणों से यह तन्मय थी। २९ प्रकार के विशेषों में यह पूर्ण दक्ष थी । ३१ प्रकार के रतिविषयक गुणों की यह पूर्ण जानकार थी । परपुरुषों के रिझाने में हेतुभूत ३२ प्रकार के उपचारों में यह पूर्णरूप से कुशल थी। शृंगाररस की यह परारे सुभद्रा ली थी म पामे। हतो, ते 'अहीण जाव सुरूवे' अहीन यावत् सुरुप हतो. 'अहीणपडिपुण्णपंचिंदियसरीरे, लक्खणवंजणगुणोववेए माणुम्माणप्पमाण डिपुण्णसुजायसव्वंगसुंदरंगे ससिसोमाकारे कंते पियदंसणे, सुरूवे' આ સૂત્રમાં કહેલા એ તમામ વિશેષણેથી યુકત હતે. એ પદનો અર્થ પાછળના સૂત્રમાં સ્પષ્ટ લખે છે.
ભાવાર્થ –તે વાણિજગ્રામ નગરમાં મિત્ર નામથી પ્રસિદ્ધ એક રાજા હતો. તેની રાણીનું નામ શ્રી દેવી હતું. તે તમામ સ્ત્રીઓના ઉચિત સદ્દગુણેથી શોભાયમાન હતી. પરિણી રાણી જેવી તે હતી. તે નગરમાં કામવજા નામની એક વેશ્યા રહેતી હતી. તે સૌંદર્યથી ભરપૂર હતી. વેશ્યાઓમાં જેટલા ગુણે હવા જોઈએ તે તમામ તેનામાં હતાં, બહેતેર કલાઓમાં તે પૂરી ચતુર હતી, ગણિકાના ચોસઠ ગુણેમાં તે તમય હતી. ઓગણત્રીશ (૨૯) વિશેષમાં તે પૂરી રીતે કુશળ હતી, એકત્રીશ ૩૧ પ્રકારના રતિવિષયક ગુણની પૂરી જાણકાર હતી પરપુરુષને રીઝાવવામાં ઉપયેગી બત્રીસ (૩૨) પ્રકારના ઉપચારમાં તે પૂરી રીતે કુશલ હતી.