Page Text
________________
६२ ............ ... ... ... ... . विपाकश्रुते "देव्याः ‘अत्तए' आत्मजः 'मियापुत्ते णामं दारए' मृगापुत्रो नाम दारका
बालकः, 'होत्था' आसीत् । स कीदृशः ? इत्याह-'जाइअंधे' इत्यादिः । 'जाइअंधे' जात्यन्धः-जन्मकालादारभ्यान्ध एवेत्यर्थः, “जाइमूए' जातिमूकःजन्मतो मूकः-वाक्शक्तिरहितः, 'जाइबहिरे' जातियधिरः-जन्मतः श्रवणशक्तिरहितः, 'जाइपंगुले य' जातिपङ्गुलश्च-जन्मतः पङ्गु खञ्जः, चरणविकल इत्यर्थः । 'हुंडे य' हुण्डश्च-हुण्डसंस्थानवान् , सर्वावयवप्रमाणहीन इत्यर्थः । यत्र पादाद्यवयवा यथोक्तप्रमाणरहिताः प्रायस्तद् हुण्डसंस्थानम् । 'वायव्वे य' वायव्यश्ववायुरस्यास्तीति वायव्यः वायुरोगी-वातरोगवानित्यर्थः । 'णत्थि णं तस्स
दारगस्स' न स्तः खलु तस्य दारकस्य 'हत्था वा' हस्तौ वा, 'पादा वा' . नाम मृगापुत्र था-जो मृगादेवी से उत्पन्न हुआ था। वह 'जाइअंधे, जाइमूए,
जाइवहिरे, जाइपंगुले य, हुंडे य, वायव्वे य' जन्म से ही अंधा, और जन्म से ही मूंगा था। जन्म से बहिरा और जन्म से ही पांगला था। इसके शारीरिक अवयवों की रचना भी ठीक नहीं थी, क्योंकि इसका हुण्डक संस्थान था-प्रत्येक अवयव अपने२ प्रमाणमें रचना से हीन थे, उसके शरीर की बनावट सुन्दर नहीं थी-आकृति दुर्दर्शनीय थी। जिस प्रमाणमें जिस अंग और उपांग की रचना होनी चाहिये उस प्रकार की रचना से हीन अंग और उपांगों का होना ही हुण्डकसंस्थान है, इस नाम-कर्मके उद्य से शरीर में अंग और उपांग किसी खाश आकार के नहीं होते हैं। वह वातरोगसे भी पीडित था। ‘णत्थि णं तस्स दारगस्स हत्था वा पाया वा कण्णा वा, अच्छी वा, णासा वा' उस लड़के के न हाथ थे, न पैर थे, એક પુત્ર હતું, તેનું નામ મૃગાપુત્ર હતું. જે મૃગાદેવી થકી ઉત્પન્ન થયે હતો. તે કુંવર (जाइअंधे, जाइमृए, जाइबहिरे, जाइपंगुले य हुंडे य वायव्वे य) मया આંધળે અને જન્મથીજ મૂંગે હતા, જન્મથી બહેરે અને જન્મથીજ ભૂલ હતો. તેના શરીરના અવયની રચના પણ સારી ન હતી, કેમકે તેનું હુડક સંસ્થાન હતું, તેના શરીરની રચનામાં સુંદરતા ન હતી–નજરે જોતાં ગમે નહિ તેવી આકૃતિ હતી. જે પ્રમાણે જે જે અંગઉપાંગોની વ્યવસ્થા થવી જોઈએ તે પ્રકારની રચનાથી હીન અંગ-ઉપાંગોનું થવું તેજ હંડક સંસ્થાન છે. તે નામકર્મના ઉદયથી શરીરમાં અંગ અને ઉપાંગ કઈ પણ ખાસ આકાર વિનાના રહે છે. તે વાયુના રોગથી પીડિત હતા. (णत्यि णं तस्स दारगस्स हत्या वा, पाया वा, कण्णा वा, अच्छी वा, णासा वा)
| SR No. | 009356 |
| Book Title | Vipaksutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1959 |
| Total Pages | 825 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_vipakshrut |
| File Size | 58 MB |