Page Text
________________
९५४
उत्तराध्ययन सूत्रे
मंत्रायोगं कृत्वा, भूतिकर्म यः प्रयुङ्क्ते । शातरसर्द्धिताः, आभियोगी भावनां करोति ॥ २६३ ॥ ज्ञानस्य केवलिनां, धर्माचार्यस्य संघसाधूनाम् । मायी अवर्णवादी, किल्विपिकीं भावनां करोति ॥ २६४॥ अनुबद्धरोषप्रसरः, तथा च निमित्ते भवति प्रतिसेवी । एताभ्यां कारणाभ्याम्, आसुरिकीं भावनां करोति ॥ २६५ ॥ टीका--'कंदष्प कुक्कुयाई' इत्यादि
3
कन्दर्प कौक्रुच्ये इति । तत्र - कन्दर्पः - कामकथाकथनम्, कौक्रुच्यं चेष्टाविशेषः, तद् द्विधा-कायेन वाचाचेति । तत्र - कायकौ च्यं - रवयमहसन्नेव भ्रूनेत्रोष्ठकरचरणादिना तथा चेष्टते यथाऽन्यो हसतीति, वाक् कौक्रुच्यं तु तथा जल्पति येनान्यः प्रहसति, नानाविधजीवरुतानि मुखवाद्यवादनं च यत्र करोतीति । कन्दर्पश्च कौनुच्य वेति कन्दर्पकाकुच्ये, ते कुर्वन् इति शेषः । च पुन:, तथाशीलस्वभावहासविकथाभिः=यथा परस्याद्भुतमिव भवति, तेन प्रकारेण यत् शीलम् = आचरणम्, तच्च, स्वभावश्च परस्याश्चर्यरसः समुत्पद्यतामित्यभिप्रायेण तत्तन्मुखविकारादियुक्तं स्वरूपं, हासश्व - अट्टाट्टहासादिरूपः, त्रिकथाथ - परविस्मापकनानाविधालापरूपाः तथा शीलस्वभावहास विकथास्ताभिः परं विस्मापयन् कान्दर्पी = कन्दर्पयोगात्
"
अब सूत्रकार पूर्वकथित कंदर्प आदि भावनाओंके परिहार निमित्त उनका प्रत्येकका स्वरूप कहते हैं - 'कंदप कुक्कुयाई इत्यादि चार गाथाएँ'
अन्वयार्थ - ( कंदष्पकुक्कुयाई - कंदर्प कौकुच्ये) कंदर्प - कामकथाको तथा कौकुच्य - कायकी तथा वचनकी कुचेष्टाको करने वाला तथा (सील सहावहासविगहाहिं परं विम्हावितो - शीलस्वभावहासविकथाभिः परं विस्मापयन् ) शील, स्वभाव, हास एवं विकथा आदिके द्वारा दूसरोंको विस्मित करने वाला मनुष्य ( कप भावणं कुणइ - कान्दप भावनां करोति) कांदर्पी भावना वाला माना गया है । कामोत्तेजक कथाओंका
હવે સૂત્રકાર પહેલાં કહેલ કંદર્પ આદિ ભાવનાઓના પરિહાર નિમિત્ત मेनुं अत्येनुं स्व३५ डे छे - " कंदप्पक्कुक्कुयाई " इत्यादि । थार गाथाश्री— मन्वयार्थं—कदप्पकुक्कुयाई - कंदर्पक्रौ कुच्ये ४४ - अभम्थाओं तथा हौभ्यअया तथा वयननी हुयेष्टामाने पुरवावाजा तथा सीलसहावहासविगहाहिं परं विम्हाविंतो-शीलस्वभावहासविकथाभिः परं विस्मापयन् शील स्वभाव, डास अने विश्या माहिथी मीलने विस्मित हरवावाजा मनुष्य कप भावणं कुणइकन्दर्पा भावनां करोति ही भावनाषाणा मानवामां आवे छे अभत्ति
| SR No. | 009355 |
| Book Title | Uttaradhyayan Sutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1960 |
| Total Pages | 1039 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_uttaradhyayan |
| File Size | 75 MB |