________________
७२८
मन्दीस
अथ नवमो गजदृष्टान्तःवसन्तपुराधीशो नृपति विशिष्ट बुद्धिसम्पन्न सचिव प्राप्त्यर्थ चतुष्पथे आलानस्तम्भे गजमेकं वन्धयित्वा घोषणां कारयति इमं गजं यस्तोलयिष्यति, तस्मै राजापारितोषिकतया वृत्तिं दास्यतीति । घोषणां श्रुत्वा कश्चिद् बुद्धिमान पुरुषस्तं गर्ज तोलयितुं स्वीकृतवान् । ततोऽसौ क्वचिज्जलाशये नौकायां गजमारोह्य नार्व चालयति । गजभारेण नौकाया यावान् भागोजले निमग्नोऽभवत् तं रेखाङ्कितं कृत्वा निकला। बाद में ब्राह्मणी उस को सोंपकर न्यायाधीश ने धूर्त को दण्डित किया ॥८॥ ॥यह आठवां उच्चारदृष्टान्त हआ ॥८॥
नौवां गजदृष्टान्तवसन्तपुर नाम का एक पुर था। वहां के राजाने विशिष्ट वुद्धि संपन्न मंत्री की प्राप्ति के लिये एक उपाय इस प्रकार किया-चौहट्टे में एक आलानस्तंभ में उसने एक हाथी बंधवा दिया, और इस प्रकार घोषणा करवाई कि जो कोई इस हाथी की तौल कर देगा उस को राजा पारितोषिक रूप में वृत्ति प्रदान करेगा। इस घोषणा को सुनकर किसी एक विशिष्ट वुद्धि संपन्न व्यक्ति ने हाथी को तोल ने की शर्त मंजूर करली। उसने फिर उस को इस प्रकार तोला-किसी जलाशय में जाकर उसने उस हाथी को एक नौका में चढाया, बाद में उस को पानी में चलाया तो नौका का जितना भाग पानी में डूबा गया उस भाग में उसने एक કથન સાચું ઠર્યું. પછી બ્રાહ્મણને તેની પત્ની સોંપીને ન્યાયાધીશે ધૂર્તને सत ४२. ॥८॥
॥ २मा मा४/ स्याटांत समाप्त ॥ ८ ॥
નવમું ગજદષ્ટાંત – વસન્તપુર નામે એક નગર હતું. ત્યાંના રાજાએ વિશિષ્ટ બુદ્ધિવાળા મંત્રી મેળવવાને માટે આ પ્રમાણે એક ઉપાય કર્યો–ચેકમાં હાથી બાંધવાના ખીલા સાથે તેણે એક હાથી બંધાવ્યો, અને આ પ્રમાણે ઘોષણા કરાવી કે જે કોઈ આ હાથીનું વજન કરી આપશે તેને ઈનામ રૂપે ઊંચે હોદ્દો આપવામાં આવશે. આ ઘષણ સાંભળીને કેઈ એક વિશિષ્ટ બુદ્ધિસંપન્ન માણસે હાથીનું વજન કરી આપવાની શરત મંજૂર કરી. પછી તેણે આ રીતે તેને તે -કઈ જળશયમાં લઈ જઈને તેણે તે હાથીને એક હોડીમાં ચડાવ્યો, પછી તે નૌકા પાણીમાં ચલાવી તેને જેટલે ભાગ પાણીમાં ડૂબી ગ ત ભાગમાં તેણે એક
