Page Text
________________
शानचन्द्रिकाटीका-धारणामेदा।
३८९ पस्य धारणम् अविस्मरणम् । सा पड्विधा प्रज्ञप्ता, तद् यथा-' श्रोत्रेन्द्रिय धारणा' इत्यादि । श्रोत्रेन्द्रियेण या धारणा सा श्रोत्रेन्द्रियधारणा । एवं चक्षुरिन्द्रियधारणादयः साधनीयाः। तस्याः धारणायाः। अन्यत् सुगमम् । अत्रापि सामान्यविवक्षया एकार्थकानि । विशेपार्थचिन्तायां तु भिन्नार्थानि । तत्रावायानन्तरमवगतस्यार्थस्याविच्युत्या अन्तर्मुहूर्तकालं यावत् धरणं धरणा ॥१।। ततस्तस्यैवार्थस्योपयोगाच्च्युतस्य जघन्यतोऽन्तर्मुहूर्तमुत्कर्पतः संख्येयाऽसंख्येयकालपर्यन्तं यत् स्मरणं साधारणा ॥२॥ तथा-स्थापन-स्थापना । अवायावधारितस्यार्थस्य हदि स्थापन, जलपूर्ण
प्रश्न-पूर्वनिर्दिष्ट धारणा का क्या स्वरूप है ? उत्तर-धारणा छह प्रकार की कही गई है। उसके छह प्रकार ये हैं-श्रोत्रहन्द्रिय से होने वाली धारणा १, चक्षु इन्द्रिय से होने वाली धारणा २, नाणेन्द्रिय से होनेवाली धारणा ३, जिह्वा इन्द्रिय से होनेवाली धारणा ४, स्पर्शे इन्द्रिय से होनेवाली धारणा ५, तथा नो इन्द्रिय से होनेवाली धारणा ६। उस धारणा में ये पांच नानाघोष एवं नाना व्यंजनवाले एकार्थक नाम हैं। जैसे-धरणा १, धारण। २, स्थापना ३, प्रतिष्ठा ४, तथा कोष्ट ५।
निर्णीत अर्थ का नहीं भूलना इसका नाम धारणा हैं। यह छह प्रकार की है । श्रोत्र इन्द्रिय के विषयभूत शब्दरूप पदार्थमें जो अवाय ज्ञान के बाद उस विपय की धारणा होती है कि जिसमें जीव उस विषय को कालान्तरमें भी नहीं भूलता है उसका नाम ओडेन्द्रिय धारणा है। इसी तरह उस २ इन्द्रिय के विषयभूत पदार्थो में अवाय ज्ञान के बाद जो उस २ विषय की धारणा जीव को होती है वह चक्षु आदि इन्द्रियों
પ્રશ્ન-પૂર્વ નિદિષ્ટ ધારણાનું શું સ્વરૂપ છે? ઉત્તર-ધારણા નીચે પ્રમાણે છ પ્રકારની બતાવેલ છે-(૧) શ્રોત્રેન્દ્રિયથી થનારી ધારણા, (૨) ચક્ષુ ઈન્દ્રિયથી થનારી ધારણા, (૩) ઘ્રાણેન્દ્રિયથી થનારી ધારણા, (૪) જિવા ઇન્દ્રિયથી થનારી घ२ () स्पशेन्द्रियथा यनारी था२६, गने (६) भन्द्रियथी थनारी पा२९. તે ધારણાના આ પાંચ વિવિધ શૈષવાળાં અને વિવિધ વ્યંજનવાળાં એકાક नाम छ-(१) ५२, (२) था२।।, (४) स्थापना, (४) प्रतिही, तथा (५) आहे.
નિગીત અર્થને ન ભૂલ તેનુ નામ ધારણા છે. તે જ પ્રકારની છે શોયિના વિપયભૂત શબ્દરૂપ પદાર્થમાં જે અવાયજ્ઞાનની પછી તે વિષયની ધારણ થાય છે કે જેથી જીવે તે વિષયને કાલાન્તરે પણ ભૂલતો નથી તેનું નામ શ્રોત્રેન્દ્રિય ધારણા છે. એ જ પ્રમાણે તે તે ઈન્દ્રિયેના વિષયભૂત પદાર્થોમાં વાયજ્ઞાનની પછી તે તે વિષયની ધારણા જીવને થાય છે તે ચક્ષુ આદિ
| SR No. | 009350 |
| Book Title | Nandisutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 940 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_nandisutra |
| File Size | 58 MB |