Page Text
________________
मन्दीसूत्रे १४४ कर्पण-सर्वप्रचुरतया यावत् लोकं दृष्ट्वा लोकमुपलभ्य प्रतिपतेत्-न भवेत् , प्रदीप इव नाशमुपगच्छेत् , तस्य तथाविधक्षयोपशमजन्यत्वात् , तदे तत् प्रतिपात्यवधिज्ञानम्। शेपं सुगमम् । नवरं यव इति यवमध्यम् , पाद इति पादमध्यतलप्रदेशः, कुक्षिढिहस्तप्रमाणः, धनुश्चतुईस्तप्रमाणं, पृथक्त्वं सर्वत्रापि द्विप्रभृति आनवभ्य इति सिद्धान्तपरिभाषया द्रष्टव्यम् । इति पञ्चमो भेदः५ ॥ सू०१४ ॥ योजनकोटिपृथक्त्व को, योजनकोटीकोटि को अथवा योजनकोटीकोटि पृथक्त्व को, योजनसंख्येय को, अथवा योजनसंख्येयपृथक्त्व को, योजनअसंख्येयको, अथवा योजन-असंख्येय पृथक्त्व को, उत्कृष्टरूप से समस्तलोक को देखकर भी तथाविध-क्षयोपशमजन्य होने से प्रदीप की तरह नष्ट हो जाता है, वह प्रतिपाति अवधिज्ञान है।
यहाँ पर यह जानना चाहिये-आठ बालानों की एक लिक्षा होती है, आठ लिक्षाओं की एक यूका, आठ यूकाओं का एक यवमध्य, आठ यवमध्यों का एक अङ्गुल, छ अङ्गुल का एक पाद (पादमध्यतल प्रदेश), दो पादों की एक क्तिस्ति-(बेत), दो वितस्तियों की एक रनि (हाथ), दो रत्नियों की एक कुक्षि, दो कुक्षियों का एक धनुष, दो हजार धनुषों का एक गव्युत (कोस) और चार गव्यूतों (कोसों) का एक योजन होता है। योजनसंख्या की उत्तरोत्तर वृद्धि होने से योजनशत, योजनसहन, योजनलक्ष, योजनकोटि, योजनकोटीकोटि, योजनसंख्येय और योजनअसंख्येय होता है। दो से लेकर नौ तक को पृथक्त्व कहते हैं यह ज्ञान का पांचवां भेद हुआ ५ ।। सू० १४॥ । જિનઅસંખ્યયને અથવા જનઅસંખ્યયપૃથકત્વને, ઉત્કૃષ્ટ રૂપથી સમસ્ત લેકને દેખીને પણ તેવા પ્રકારના ક્ષેપણમજન્ય હેવાથી પ્રદીપની જેમ નષ્ટ થઈ જાય છે તે પ્રતિપાતિ અવધિજ્ઞાન છે.
અહીં એ જાણવું જોઈએ કે આઠ બાલાોની એક શિક્ષા થાય છે, આઠ લિંક્ષાઓની એક યૂકા, આઠ યૂકાઓને એક યવમધ્ય, આઠ યવમથ્યાને એક અંગુલ, છ અંગુલને એક પાદ (પાદન મધ્યતલ પ્રદેશ), બે પાદની એક વિતસ્તિ (વેંત) બે વિતસ્તિઓની એક પત્નિ (હાથ). બે રાત્નિઓની એક કુક્ષિ, બે કુક્ષિઓનું એક ધનુષ, બે હજાર ધનુષનું એક ગબૂત (કેસ) અને ચાર ગબ્તોને એક યોજન થાય છે. જનસંખ્યાની ઉત્તરેત્તર વૃદ્ધિ થવાથી એજનશત, જનસહસ્ત્ર,
જનલક્ષ, જનકેટી, જનકેટીકેટી, જનસંખેય અને જનઅસંખ્યય થાય છે. બેથી લઈને નવ સુધીનાને પૃથકત્વ કહે છે. આ જ્ઞાનનો પાંચમો ભેદ थयो. ॥ १४॥
| SR No. | 009350 |
| Book Title | Nandisutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 940 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_nandisutra |
| File Size | 58 MB |