________________
नन्दी सूत्रे
११०
र्थस्य ख्यापनार्थम् । 'सर्वदिकम्' इत्यनेन सर्वतः सूचीपरिभ्रमण प्रमितमेव सूचितम् । अथवा - सर्ववह्नग्निजीवा निरन्तरं यावत् सर्वदिक्कं क्षेत्रं भृतवन्तः, एतावति क्षेत्रे यान्यवस्थितानि द्रव्याणि तत्परिच्छेदसामर्थ्ययुक्तः परमावधिः, क्षेत्रमङ्गीकृत्य निर्दिष्टः, इति । अथ सांप्रदायिकोऽर्थ उच्यते
अग्निजीवोत्पत्तेर्महावृष्ट्यादिना व्याघाताभावे समस्त भरतैरव त विदेहलक्षणामु पञ्चदशसु कर्मभूमिषु सर्ववहको वादरान्निजीवा भवन्ति । अवसर्पिण्यां द्वितीयतीर्थंकरकाले ये भवन्ति स्म, त एव गृह्यन्ते । तत्र हि वादराग्निजीवानां संधुक्षणंfर्पण काल का सूचक है । तथा-" सर्वदिकम् " यह विशेषण सूचिपरिभ्रमणपरिमित क्षेत्र का ही सूचक है ।
अथवा – सर्वबहुअग्निजीव निरन्तर सब दिशाओं में रहे हुए जितने क्षेत्र को व्याप्त करते हैं इतने क्षेत्र में जितने द्रव्य अवस्थित होते उतने द्रव्यों को जानने की शक्ति वाला यह परमावधिज्ञान क्षेत्रकी अपेक्षा से कहा गया है ।
अब साम्प्रदायिक अर्थ क्या है सो बतलाया जाता है
अग्नि जीवों की उत्पत्ति का महावृष्टि आदि के द्वारा भी व्याघात नहीं होता है इसलिये पांच भरत, पांच ऐरवत, एवं पांच महाविदेह, ये जो पन्द्रह कर्मभूमियां है इनमें सर्वबहुबादर अग्निजीव होते हैं । अवसर्पिणी कालमें द्वितीय तीर्थकर के समय में जो अग्नि जीव होते हैं वे ही यहां ग्रहण किये गये हैं, कारण कि उस समय बादर अग्नि सर्वदिक्कम्' मा विशेष सूची परिभ्रमणपरिमित क्षेत्रनुं ४ सूय छे. અથવા—સખહુઅગ્નિજીવ નિરંતર બધી દિશાઓમાં રહેલ જેટલા ક્ષેત્રને વ્યાપ્ત કરે છે એટલા ક્ષેત્રમાં જેટલા દ્રવ્ય રહેલાં હોય છે એટલા દ્રવ્યોને જાણવાની શક્તિવાળું આ પરમાધિજ્ઞાન ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ કહેલ છે. હવે સાંપ્રદાયિક અથ શા છે તે મતાવે છે—
6
અગ્નિવાની ઉત્પત્તિના મહાવૃષ્ટિ આદિ વડે પણ વ્યાઘાત થતા નથી. તેથી પાંચ ભરત, પાંચ ઐરવત, અને પાંચ મહાવિદેહ, તે પદર જે કભૂમિ છે તેમાં સખહુમાદરઅગ્નિજીવ હોય છે. અવસર્પિણી કાળમાં બીજા તી કરના સમયમાં જે અગ્નિજીવ હેાય છે તેમને જ અહી* ગ્રહણ કરેલ છે, કારણ કે તે સમયે ખાદર અગ્નિજીવેાની સંક્ષણુ અને જવાલન આદિ
