________________
मुनितोपणी टीका यथामत्यूहनीयानि। एतच्च मिथ्यादुष्कृतमायश्चित्त समितिगुप्तिरूपसयममार्गणवृत्तस्य साधोः प्रमादादिवशात्स्खलनाया सत्यामनुष्ठित सत् प्रदीपस्तम इव दोपमपनयति, अकृत्यवासनावासितान्तरात्मना साधुना मिथ्यादुष्कृतदान पुनरकन्यसेवनाद्गुर्वादेरनुरञ्जनमात्रफलक भवति, तस्मात्तदर्थ नेद प्रायश्चित्त, नहि ज्ञात्वा भृशमपरायतोऽप्यज्ञानकृतापराधप्रायश्चित्तेनाऽऽत्ममोचन जातु दृष्टचरम् , 'बुद्ध्वा चेद् द्विगुणो दमः'-'मत्या तु द्विगुण चरेतु' इत्यादिनीतेर्यथाऽपराध राजादिशासनवद्धर्मआत्मा की अतिचार प्रवृत्तिरूप अप्रशस्त सत्ता (अशुद्ध अवस्था) को हटाता हूँ ॥
ऊपर कहा हुआ मिथ्यादुष्कृत प्रायश्चित्त समिति - गुप्तिरूप सयम मार्ग में प्रवृत्त साधु के प्रमाद आदि कारणसे लगे हुए दोपको उसी तरह हटा देता है जैसे दीपक अन्धेरे को, किन्तु जो साधु जान-बूझकर दोप सेवन किया करता हो उसका मिथ्यादुष्कृत केवल गुरु आदि के मनोरञ्जन के लिए ही है पापसे छुटकारे के लिए नहीं, क्यों कि भूल से होनेवाले अपराधों के लिए जो प्रायश्चित्त नियत है उससे जान-बूझकर अपराध करनेवाले का दोष दूर नहीं होसकता। जैसे अनजानमें किसीसे राजशासनके विरुद्ध कोई अपराध किया जाता है तो उसको जितनी साधारण सजा दीजाती है, तो जान-बूझकर अपराध करनेवाले को अपराध के મારામાં રહેલી આત્માના અતિચારપ્રવૃત્તિ રૂપ અપ્રશસ્ત સત્તા (અશુદ્ધ અવસ્થા) ને ત્યજુ
ઉપર કહેલા મિથ્યાદુકૃત પ્રાયશ્ચિત્ત સમિતિ-ગુણિરૂપ સંયમ માર્ગમા પ્રવર્તેલા સાધુના પ્રમાદ આદિ કારણથી લાગેલા દેવને એવી રીતે હટાવી દે છે કે જેવી રીતે દી અ ધારને હટાવી દે છે પણ જે સાધુ જા જેઈને દેશનું સેવન કર્યા કરે છે તેના મિથ્યાદુષ્કૃત કેવળ ગુરૂ વિગેરેના મને રજન માટે જ છે પાપ માથી છુટવાને માટે નહિં કારણ કે ભૂલથી થયેલા અપરાધને માટે જે પ્રાયશ્ચિત નકકી છે, તેથી જાણી જોઈને અપરાધ કરવાવાળાના દોષ દૂર થઈ શક્તા નથી જેવી રીતે અજાણતા કેઈથી રાજ્યશાસન-વિરુદ્ધ કેઈ અપરાધ થઈ જાય તે તેને જેટલી સજા દેવાય છે, તે કરતા જાણ જેઈને અપરાધ કરવાવાળાને તે અપરાધથી
