Page Text
________________
७०
प्रोपनासो प्रश्नो न वक्तव्य इति फलितम्, असुरकुमारा अपि यथा पूर्वम् औधिका उत्तास्तथा वक्तव्या इत्यभिप्रायेणाह-गोयमा ! जहेव ओहिया तहेव' हे गौतम ! यथैव औधिका:-लेश्यादि विशेषणरहिताः साच्च या अमुरकुमाराः प्रतिपादिता स्तथैव तेजोलेल्या विशिष्टा अपि अगुर कुमारा वक्तव्याः किन्तु ‘णवरं वेयणाए जहा जोइमिया' नवरम्-समुच्चयामुरकुमारापेक्षया विशेषस्तु वेदनायां-वेदनाविषये यथा ज्योतिष्काः प्ररूपिता स्ता वक्तव्या स्तथा-'संज्ञिभूतासंज्ञिभूतस्थाने गायिमिथ्यादृष्टयुएपनकाश्च अमायिसम्यग्दृष्टयप्रपालाश्च' इति वक्तव्याः, असंज्ञिनां तेजोलेश्यावत्मत्पादाभावात्। 'पुढविभाउवणस्स:पंचेंदियतिरिक्खजोणिय मणुस्सा जहा ओहिया तहेव भाणियव्या' पृथिव्यवनम्पति पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकमनुष्या यथा पूर्वमौधिका:-समुच्चयाः प्रतिपादिता स्तथैव भणितव्याः-प्रतिपादनीयाः, किन्तु ‘णवरं विकलेन्द्रिय जीवो में तेजोलेश्या नहीं होती, इस कारण पहलेपहल हो असुरकुमारों विषयक प्रश्न किया गया है । इलले यह फलित हुआ कि तेजस्कायिक, वायुकायिक और विकलेन्द्रियों संबंधी प्रश्न नहीं करना चाहिए। ____असुरकुमारों का कधन समुच्चय असुरकुमारों के कथन के लमान समझना चाहिए, इस अभिप्राय से कहते हैं-हे गौतन ! जैसे औधिक अर्थात् लेश्यादि विशेषणों से रहित लमुच्चय असुरखुमारों का कथन किया है, उसी प्रकार तेजोलेश्यावाले अस्तुरकुनारो की वक्तव्यता नो लाशलेनी चाहिए। समुच्च असुर कुमारो की अपेक्षा वेदना के विषय में विशेषता है । वेदना के विषय में ज्योतिष्कों के समान वक्तव्यमा कहना चाहिए तथा संज्ञिसूत और असंज्ञिभूत की जगह माथिलिथ्यादृष्टि उपचानक और अनायिसम्यग्दृष्टि उपपनक कहना चाहिए, क्योंकि असंज्ञी जीव लेजोलेश्यावालों में उत्पन्न नहीं होते। पृथ्त्रीकाधिक, अप्रकायिक, वनस्पतिकारिक, पंचेन्द्रिय तिर्थच और मनुष्य की જેમાં તે લેશ્યા નથી હોતી. એ કારણે પહેલા જ અસુરકુમાર વિષયક પ્રશ્ન કરાયે છે. તેથી એ ફલિત થયું કે તેજસ્કૃધિક અને વિકેન્દ્રિય સ બ ધી પ્રશ્નન કરે જોઈએ
અસુરકુમારનું કથન સમુચ્ચય સુરકુમારોના કથનના સમાન સમજવું જોઈએ, એઅપ્રિય થી કહે છે- હે ગૌતમ! જેમ ઘિક અર્થાત લેશ્યાદિ વિશેષણથી રહિત સમુચ્ચય અસુરકુમારોનું કથન કર્યું છે, તેજ પ્રકારે તે જો લેશ્યાવાળા અસુરકુમારની પ્રરૂપણા-વક્તવ્યતા પણ સમજી લેવી જોઈએ. સમુચ્ચય અસુરકુમારોની અપેક્ષાએ વેદનાના વિષયમાં વિશેષતા છે. વેદનાના વિષયમાં તિથ્થોના સમાન વકતવ્યતા કહેવી જોઈએ તથા સંજ્ઞીભૂત અને અસ સીભૂતની જગ્યાએ માયી મિથ્યાષ્ટિ ઉપપનક અને માયી સમ્યદષ્ટિ ઉપપનક કહેવા જોઈએ. કેમકે અવંશી જીવ તેલેશ્યાવાળાઓમાં ઉત્પન્ન નથી થતા. પૃથ્વીકાયિક, અષ્કાયિક, વનસ્પતિકાયિક, પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ અને મનુષ્યની પ્રરૂપણ સમુચ્ચયની સમાન જ સમજવી જોઈએ, પરંતુ ક્રિયાઓને લઈને મનુષ્યોના વિષયમાં
| SR No. | 009341 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1978 |
| Total Pages | 841 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 62 MB |