Page Text
________________
प्रमैयबोधिनी टीका एद १६ सू. ३ जीवप्रयोगनिरूपणम् सरीरकायप्पओगी वि' नवरं-विशेषस्तु-वायुकायिकाः वैक्रियशरीरकायप्रयोगिणोऽपि भवन्ति, 'वेउब्बियमीसासरीरकाप्पओगी वि' वैक्रियमिश्रशरीरकायप्रयोगिणोऽपि भवन्ति तथाच पृथिव्यप्तेजो वायुवनस्पतिकायिकेपु औदारिकशरीरकायप्रयोगिणोऽपि भवन्ति, औदारिकमिश्रशरीरकायप्रयोगिणोऽपि भवन्ति, कार्मणशरीरकायप्रयोगिणोऽपि सदा वहव एवोपलभ्यन्ते, इति पदत्रय बहुत्वरूपः प्रत्येकमेक एत्र भङ्गः, वायुकायिकेपु औदारिकद्विक वैक्रिय द्विककामणशरीर लक्षणपदपञ्चकबहुत्यात्मको अन्न एकः, तेषु वैक्रियशरीरिणां वैक्रियमिश्रशरीरिणाश्च सदैव बहुत्वेनोपलभ्यमानत्वात्, इत्यर्थः, गौतमः पृच्छति-'वेइंदियाणं भंते ! किं ओरालिय. सरीरकायप्पओगी?' हे भदन्त ! द्वीन्द्रियाः खलु किम् औदारिकशरीरकायप्रयोगिणो भवन्ति ? यावत्-किंवा औदारिकमिश्रशरीरकायायोगिणो भवन्ति ? किंवा तत्प्रभृति कार्मणशरीरकायप्रयोगिणो भवन्ति ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'वेइंदिया सव्वे वि ताब शरीरकायप्रयोगी भी हो होते हैं और वैक्रियमिश्रशरीरकायप्रयोगी भी होते हैं। इस प्रकार पृथ्वीकायिकों में, अपकायिकों में, तेजस्कायिकों में और वनस्पतिकायिकों में औदारिकशरीरकायमयोगी, औदारिकमिश्रशीरकायप्रयोगी तथा कार्मणशरीरकायप्रयोगी सदैव बहुत संख्या में पाये जाते हैं अतएव यह तीनों पद् बहुवचनान्त हैं। यह एक अंग है। वायुकायिकों में औदारिकटिक (औदारिक और औदारिकमिश्र) वैक्रिय द्विक (वैक्रिय और वैक्रियमिश्र) तथा कार्मण शरीर इन पांचो का बहुत्व रूप एक भंग होता है, क्योंकि वायुकायिकों में वैफियशरीरी और वैक्रियलिशरीरी सदैव बहुत रूप में पाये जाते हैं। . गौतमस्वामी-हे भगवन् ! हीन्द्रिय जीव क्या औदारिकशरीरकायप्रयोगी होते हैं ? यावत् क्या औदारिकमिश्रशरीरकायप्रयोगी होते हैं ? अथवा क्या तत्प्रभृति कार्मणशरीरकायप्रयोगी होते हैं ? ___ भगवान्-हे गौतम ! सभी द्वीन्द्रिय असत्यकृषावचनप्रयोगी होते हैं, वे न છે અને કિયમિશ્રશરીરકાય પ્રવેગી પણ હોય છે. એ પ્રકારે પૃથ્વીકાયિકમાં અષ્કાકેમાં, તેજસ્કાયિકામાં અને વનસ્પતિકાયિકામાં, દારિક શરીરકાયપ્રયોગ ઔદ્યારિક મિશ્ર શરીરકાયપ્રયોગી તથા કાર્મણ શરીરકાયપ્રયોગી સદૈવ ઘણી સંખ્યામાં મળી આવે છે, તેથી જ આ ત્રણ પદ બહુવચનાન્ત છે. આ એક ભંગ છે. વાયુકાચિકેમાં ઔદારિક પશ્ચિક (દારિક અને દારિક મિશ્ર) વિકિય દ્વિક વૈક્રિય અને વૈકિય મિશ્ર) તથા કામણ શરીર, આ પાના બહત્વ રૂપ એક ભંગ થાય છે, કેમકે વાયુકાયિકમાં વૈકિય શરીર અને વૈક્રિય મિશ્ર શરીર સદૈવ બહુ રૂપમાં મળી આવે છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન્! કીન્દ્રિય જીવ શું દારિક શરીરકાય પ્રયાગી હોય છે? યાવત શું દારિક મિશ્ર શરીરકાય પ્રોગી હોય છે અથવા શું તત્મભૂતિ કાર્મણ શરીર કાય પ્રયોગી હોય છે ?
| SR No. | 009340 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 881 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 64 MB |