Page Text
________________
प्रमेययोधिनी टीका पद १५ सू० ८ अतीन्द्रियविशेषविषयनिरूपणम् 'आगारुत्थिकायस्स देणं फुडे ?' आकाशास्तिकायस्य देशेन स्पृष्टो भवति, 'आगासत्थिकायस्त पदेसेहिं जाव वणस्सइकाएग फुडे-आकाशास्तिकायस्स प्रदेशैश्व स्पृष्ट: यावत्-- पुद्गलास्तिकायल जीवास्तिकायेन पृथिवीज्ञान अज्ञायेन तेजस्कायेन, वायुझायेन, वनस्पतिकायेन स्पृष्टो लोको वर्तते पृथिव्यादीनामपि सूक्ष्माणां सकललोकापन्नत्वात् तैरपि सर्वात्मना व्याप्तो लोको भवति, किन्तु 'तसकाइएणं सिप फुडे' त्रसकायेन स्यात्-कदाचित् स्पृष्टो भवति, स्वात-कदाचित् नो स्पृष्टो भगति, तथाच समुद्घातगतस्य केवलिनश्चतुर्थसमये वर्तमानताशायां तेन स्वप्रदेशैः सकललोकपूरणात्, तस्यच केवलिन स्त्रसकायत्वात् त्रसकायेन स्पृप्टो लोको भवति, तदतिरिकालेतु नो स्पृप्टो भवति, सर्वत्र उसकायानामसद्धावात, 'अद्धाकमएणं देसे फुडे देसे णो फुडे'-अद्धासमयेन-कालविशेषेण तु लोकस्य कश्चिद्देशः सम्पूर्ण आकाशारितकाय का एक छोटा-सा खंड यात्र ही है । किन्तु आकाशास्तिकाय के देश से स्पृष्ट है और आकाशास्तिकाय के प्रदेशों से भी स्पृष्ट है। यावत-पुद्गलास्तिकाय से, जीवास्तिकाय से, पृथ्वीनाथ से, अपकाय से, तेजस्काय से; वायुकाम से बनस्पतिकायले स्पृष्ट है । सूक्ष्म पृथ्वीकाय आदि समस्त लोकमें व्याप्त हैं, अतएव उनके द्वारा भी वह पूर्ण रूप से स्पृष्ट है। मगर त्रसकार से क्वचित् स्पृष्ट होता है और क्वचित् स्पृष्ट नहीं भी होता है। जब केवली समुद्घान करते हैं तय चौथे समय में वे अपने आत्मप्रदेशों से सम्पूर्ण लोक को व्याप्त करलेते हैं, केवली भगवान् सकाय के ही अन्तर्गत हैं, अतएव उस समय लमला लोक उसकाय से स्पृष्ट होता है, इसके अतिरिक्त अन्य समय में सम्पूर्ण लोकतनकायले स्पृष्ट नहीं होता है। क्योंकि उसजीव सिर्फ वसनाडी में ही पाये जाते हैं जो सिर्फ एक राजू चौडी और चौदह राजू ऊंची है। __ अवासमय के द्वारा लोक का कोई 'माग स्पृष्ट होता है और कोई भाग स्पृष्ट नहीं होता। કિન્તુ આકાશાસ્તિકાયના દેશથી પૃષ્ટ છે અને આકાશસ્તિ કાયના પ્રદેશોથી પણ ભ્રષ્ટ छ. यावत् पुगतास्तथी, स्तियथी, पृथ्वीयथी, २४थी, ताथी, વયુકાયથી અને વનસ્પતિકાયથી પૃષ્ટ છે. સૂમ પૃકાય આદિ સમસ્ત લેકમાં વ્યાપ્ત છે, તેથી જ તેમના દ્વારા પણ તે પૂર્ણ રૂપથી સ્પષ્ટ છે, પણ ત્રસકાયથી કવચિત્ સ્પષ્ટ થાય છે અને કવચિત પૃષ્ટ નથી પણ થતા. જ્યારે કેવલી મુદ્દઘાત કરે છે ત્યારે ચોથા સમયમાં તેઓ પોતાના આત્મપ્રદેશથી સ પૂર્ણ લેકને વ્યાપ્ત કરી લે છે. કેવલી ભગવાન ત્રસકાયના જ અંતર્ગત છે, તેથી જ તે સમયે સમસ્ત લેક ત્રસકાયથી પૃષ્ટ થાય છે, તેથી અતિરિક્ત અન્ય સમયમાં સંપૂર્ણ લેક ત્રસકાયથી પૃષ્ટ નથી થતા. કેમકે ત્રસ જીવ ફકત ત્રસ નાડીમાં જ મળી આવે છે. જે ફક્ત એક રાજુ પહોળી અને ચૌદ રાજુ ઉંચી છે.
અદ્ધા સમય દ્વારા લેકના કેઈ ભાગ સ્પષ્ટ થાય છે અને કોઈ ભાગ સ્પષ્ટ નથી થતા.
| SR No. | 009340 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 881 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 64 MB |