Page Text
________________
प्रमेयोfeat टीका पद १३ सू. १ परिणामस्वरूपनिरूपणम्
५०९
णामो लेश्यापरिणामः ४, योगः - मनोयोगादिलक्षण एव परिणामो योगपरिणाम: ५, एत्रम् - उपयोगः - प्रतीतलक्षण एव परिणाम उपयोगपरिणामः ६, तथा ज्ञानमेव परिणामो ज्ञानपरिणामः ७, एवं दर्शनमेव परिणामो दर्शनपरिणामः ८, एवं चारित्रमेव चरणरूपं
लेश्या की स्थिति जघन्य और उत्कृष्ट रूप से निम्न प्रकार से कही गई है'शुक्ल dant की जघन्य स्थिति अन्तर्मुहूर्त प्रमाण होती है और उत्कृष्ट स्थिति नौ वर्ष कम करोड पूर्व की । यह उत्कृष्ट स्थिति सयोग केवली में ही घटित होती हैं, अन्यत्र नहीं किन्तु कषाय परिणाम सूक्ष्म साम्परायगुणस्थान तक ही रहता है । इस प्रकार सिद्ध होता है कि कषाय परिणाम, लेश्या परिणाम का व्याप्य है । लेश्या परिणाम कषाय परिणाम के अभाव में भी होता है, इस कारण कपाय परिणाम के पश्चात् लेश्या परिणाम का प्रतिपादन किया गया है । - लेइया परिणाम के बाद कषाय परिणाम का प्रतिपादन नहीं किया गया है । लेझ्या परिणाम योगपरिणाम स्वरूप होने से लेश्या परिणाम के बाद योग परिणाम का निर्देश किया है, क्योंकि कहा भी है- 'योगपरिणामो लेश्या' अर्थात् योग का परिणमन ही लेश्या है । योग परिणत संसारी जीवों का उपयोग परिणाम होता है, इस कारण योग परिणाम के पश्चात् उपयोग परिणाम कहा है | उपयोग परिणाम होने पर ज्ञान परिणाम उत्पन्न होता है' इस कारण उपयोग परिणाम के अनन्तर ज्ञान परिणाम कहा है। ज्ञान परिणाम दो प्रकार का होता है - सम्यक्ज्ञान परिणाम और मिथ्या ज्ञान परिणाम । यह दोनों परि
રૂપથી નિમ્ન પ્રક.રથી કહેલી છે. શુકલ લેશ્યાની જઘન્ય સ્થિતિ અન્તર્મુહૂત પ્રમાણુ હૈય છે અને ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ નવ વર્ષ આછા કરાડ પૂર્વની આ ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ સર્ચગ કેવલીમાં ઘટિત થાય છે, અન્યત્ર નહીં”. કિન્તુ કષાય પરિણામ સુક્ષ્મ સર્પરાય ગુણુસ્થાન સુધી રહે છે, એ પ્રકારે સિદ્ધ થાય છે કે કષાય પરિણામ, લેશ્યા પરિણામનું વ્યાપ્ય છે. લેશ્યા પરિણામ કષાય પરિણામના અસામાં પણ થાય છે, એ કારણે કપાય પરિણામના પછી વૈશ્યા પરિણામનું પ્રતિપાદન કરેલું છે. લેશ્મા પરિણામના ખાદ કષાય પરિણામનું 'પ્રતિપાદન કરેલ નથી. લૈશ્યા પરિણામ ચૈગપરિણામ સ્વરૂપ હાવાથી લેશ્યા પિામના પછી ચાગ परियाभनो निर्देश यछे, भय छे-योगपरिणामो लेश्या, अर्थात् योग પરિણમન જલેશ્યા છે. ચેગપરિણામ સ’સારી જીવેıનુ ઉપયોગ પરિણામ થાય છે, એ કારણે ચેગ પરિણામના પછી ઉપચેગ પરિણામ કહેલ છે. ઉપયેગ પરિણામ થવાથી જ્ઞાન પરિણામ ઉત્પન્ન થાય છે, એ કારણે ઉપયેગ પરિણામના અનન્તર જ્ઞાન પરિણામ હ્યું છે. જ્ઞાન પરિણામ એ પ્રકારનુ છે—સમ્યજ્ઞાન પરિણામ, અને મિથ્યાજ્ઞાન પરિણામ. આ બન્ને પરિણામ સમ્યક્ત્વ અને મિથ્યાત્વના વિના થતા, નથી એ કારણે તેની પછી દર્શીન પરિણામ કહેલ છે. સમ્યગ્દર્શન પરિણામ જ્યારે ઉત્પન્ન થઈ જાય છે ત્યારે જિનેન્દ્ર ભગવાનના વચનેનું શ્રવણુ કરવાી નવીન-નવીન સ વેગની ઉત્પત્તિ થઇને
| SR No. | 009340 |
| Book Title | Pragnapanasutram Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 881 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_pragyapana |
| File Size | 64 MB |