Pragnapanasutram Part 03

SR No.: 009340
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year: 1977
Total Pages: 881
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_pragyapana
File Size: 64 MB

Page 373

2
|
प्रमेयबोधिनी टीका पद ११ सु. ८ भाषाद्रव्यग्रहण निरूपणम्
३६५
भदन्त ! यानि द्रव्याणि भाषात्वेन परिणमयितुम् आत्मप्र देशैरवगाढानि गृह्णाति ता किम् अनन्तरावगाढानि अव्यवधानेनावस्थितानि गृह्णाति किं वा परम्परावगाढानि - व्यवधाने नावस्थितानि गृह्णाति ? भगवानाह - 'गोयमा !' हे गौतम ! 'अनंतरोगाढाई गिort' अन न्तरावगाहानि - आत्मप्रदेशे व्यवधानेनावस्थितानि द्रव्याणि भाषात्वेन परिणमयितु गृह्णाति 'नो परंपरोगाढाई गेण्ड' नो परम्परावगाढानि - आत्मप्रदेशैर्व्यवधानेनावस्थितानि द्रव्याणि गृह्णाति तथा च येषु आत्मप्रदेशेषु यानि भाषाद्रव्याणि अवगाढानि भवन्ति तैरात्मप्रदेश स्तान्येव भापाद्रव्याणि अदगादानि गृह्णाति नतु एक द्वि त्र्याद्यात्मप्रदेशव्यवहितानि गृहा तीति भावः, गौतमः पृच्छति - 'जाई भने ! अणंतरोगाढाईं गेण्हइ ताई कि अणूइं गेण्ह areas out ?' हे भदन्त । यानि द्रव्याणि आत्मप्रदेशै रनन्तरावगाढानि गृह्णाति तानि किम् अनि-स्वोक प्रदेशानि गृह्णाति किं वा वादराणि प्रभूतप्रदेशोपचितानि गृह्णाति ।
.
अनवगाढ द्रव्यों को ग्रहण नहीं करता तो क्या अनन्तरावगाढ द्रव्यों को ग्रहण करता है, अर्थात् व्यवधान रहित द्रव्यों को ग्रहण करता है, अथवा परम्परावगाढ अर्थात् व्यवहित रूप से अवस्थित द्रव्यों को ग्रहण करता है ?
भगवान् हे गौतम! अनन्तरावगाढ अर्थात् आत्मप्रदेशों से अव्यवहित रूप में स्थित द्रव्यों को भाषा के रूप में परिणत करने के लिए ग्रहण करता है । परम्परावगाढ अर्थात् आत्मप्रदेशों से व्यवधानयुक्त होकर अवस्थित द्रव्यों को जीव ग्रहण नहीं करता । तात्पर्य यह है कि जिन आत्मप्रदेशों में जो भाषा द्रव्य अवस्थित हैं, उन आत्मप्रदेशों के द्वारा वही भाषाद्रव्य ग्रहण किये जाते हैं, एक, दो, तीन आदि आत्मप्रदेशों से व्यवहित द्रव्य ग्रहण नहीं किये जाते ।
गौतमस्वामी - हे भगवन् ! अनन्तरावगाढ जिन द्रव्यों को जीव ग्रहण करता है, वे क्या अणु अर्थात् धोडे प्रदेशों वाले होते हैं अथवा बादर अर्थात् बहुत प्रदेशों वाले होते हैं ?
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્! જે અવગાઢ દ્રબ્યાને જ જીવ ગ્રહણ કરે છે, અનવગાઢ દ્રવ્યાને ગ્રહણ નથી કરતા તે શ અનન્તરાવગાઢ દ્રવ્યાને ગ્રહણ કરે છે અર્થાત્ વ્યવધાન રહિત દ્રબ્યાને જીતુણુ કરે છે, અથવા પમ્પરાવગાઢ અર્થાત્ વ્યવહિત રૂપથી અવસ્થિત દ્રવ્યેાને ગ્રહણ કરે છે?
શ્રી ભગવાન્ હે ગૌતમ ! અનન્તરાવગાઢ અર્થાત્ આત્મ પ્રદેશથી અવ્યવહિત રૂપમાં સ્થિત દ્રવ્યાને ભાષાના રૂપમાં પરિણત કરવાને માટે ગ્રહણ કરે છે. પરમ્પરાવગાઢ અર્થાત્ આત્મ પ્રદેશાર્થી વ્યવધાન યુક્ત થઈને અવસ્થિત દ્રવ્યનિ જીવ ગ્રહણ નથી કરતા તાત્ક એ છે કે જે આત્મ પ્રદેશમાં જે ભાષા દ્રવ્ય રહેલ છે, તે આત્મપ્રદેશ દ્વારા તે ભાષા દ્રવ્ય ગ્રહણ કરાય છે, એક, બે, ત્રણ આદિ આત્મ પ્રદેશેાથી વ્યવહિત દ્રવ્ય ગ્રહણ નથી કરાતા. ગૌતમસ્વામીુ ભગવન્! અનન્તરાવગઢ જે દ્રબ્યાને જીવ ગ્રહણ કરે છે, તે દ્રવ્યે શું અણુ અર્થાત્ ચેડા પ્રદેશેાવાળા હાય છે અથવા ખાદર અર્થાત્ ઘણા પ્રદેશેાવાળા હૈાય છે ?