________________
जीवाभिगमसूत्रे
२३२
२, ७ - तमस्तमःमभायामेकः मतरः १ इति । सर्व पृथिवीगतनारकाणामवगाहना द्विविधा भवति धारणीया उत्तरवैक्रिश च तत्र भवधारणीयाऽवगाहना जघन्यतोऽगुलस्यासंख्येपभागममाणा उत्तखैक्रियाऽवगाहना च जघन्यतोऽङ्गुलस्य संख्येयभागप्रमाणेति विशेषः । भवधारणीया उत्तरक्रिया चेति द्वे अपि अवगाहने उत्कृष्टतः सर्व पृथिवीगत नारकाणां पूर्व पूर्व पृथिवीगतावगाहनात उत्त तर पृथिवी स्वापेक्षया द्विगुणा द्विगुणाऽवगन्तव्येति । अत्रोत्कृष्टतो भवधारणीयावगाहनार्माश्रित्य परिमतरगतनारकावगाहना प्रतिपादिकानां पूक्त गाथानामयं आवः
दो प्रकार की होती है - एक भवधारणीय दूसरी उत्तरवेक्रिय । इन में जो भवधारणीय अवगाहना है वह सयों की जघन्य से अंगुल के असंख्यातवें भाग प्रमाण की होती है और जो उत्तरवैकिय अवगाहना है वह सत्रों की जघन्य से अंगुल के संख्यातवें भाग प्रमाण को होती है यह इन दोनो में विशेष है सब पृथिवियों के नारकों की भवधारणीय और उत्तर वैक्रिय ये दोनों अवगाहनाएं पूर्व पूर्व की पृथिवी के नारकों की अवगाहना से आगे आगे की पृथिवियों में अपनी अपनी, अपेक्षा से दुगुणी, दुगुणी होती चली जाती है, ऐसा समझना चाहिये |
अब यहाँ उत्कृष्ट
भवधारणीय अवगाहना को लेकर प्रत्येक प्रतर के नारकों की अवगाहना का प्रतिपादन करने वाली जो दश गाथाएं है उनका भाव इस प्रकार है 'रयणाए' इत्यादि ।
પૃથ્વીચેાના નારકની અવગાહના એ પ્રકારની હાય છે. એક ભવધારણીય અને ખીજી ઉત્તર વૈક્રિય. તેમાં જે ભવધારણીય શરીરાવગાહના છે, તે બધાની જઘન્યથી એક આંગળના અસંખ્યાતમા ભાગ પ્રમાણુની હાય છે. અને જે ઉત્તર વૈક્રિય શરીરાવગાહના છે, તે બધાની જઘન્યથી આગળના સખ્યાતમા ભાગ પ્રમાણુની હોય છે. આ મન્નેમાં વિશેષતા છે બધી પૃથ્વીચેાના નારકીચેની ભત્રધારણીય અને ઉત્તરવૈક્રિય આ બેઉ અવગાહનાથી પછી પછીની પૃથ્વીચેમાં ખેત પેાતાની અપેક્ષાથી ખમણી બમણી થતી જાય છે. તેમ સમજવુ. હવે અહિયાં ઉત્કૃષ્ટથી ભવધારણીય અવગાહનાને લઈને દરેક પ્રતરેાંના નારકાની અવગાહનાનું પ્રતિપાદન કરવાવાળી જે દસ ગાથાઓ છે, તેના ભાવ अताववामां आवे छे. भडे 'रयणाए' इत्याहि
