________________
७२
श्री अनुत्तरोपपातिकदशागसूत्रे सूक्ष्मक्षेत्रपुद्गलपरावर्तो भवति । परन्तु पूर्वावगाढे प्रदेशे व्यवहितपदेशे वा भवचक्रभ्रमणेन पुनः पुनरनन्तवारमपि म्रियते तदा स मरणस्पृष्टः प्रदेशो न गण्यते ।
॥ कालपुद्गलपरावतः ॥ यदोत्सर्पिण्यवसपिण्योर्यावन्तः समया भवन्ति तान् सर्वान् क्रमोत्क्रमाभ्यां मरणैः स्पृशति तदा बादरकालपुदगलपरावर्ती भवति ।
यदा तु ऋगेण स्पृशति तद, सूक्ष्मद्गलपरावर्त्तः । अत्रेद तत्वम्--
यदा तूत्सर्पिण्या अवसर्पिण्या वा प्रथमसमये मृतः, ततः पुनरपि एकसमयोनविंशतिसागरोपमकोटीकोटीभिरतिक्रान्ताभिर्भूयोऽपि स एव जन्तुः कालाकम से यदि वह समस्त लोकानाश प्रदेशों को मृत्यु से स्पर्श करता है तो सूक्ष्म-क्षेत्र पुद्गल परावर्त होता है। परन्तु भवचक्र के भ्रमण से जीव यदि पूर्वावगाढ प्रदेश अथवा व्यवहित प्रदेश में बार २ अनन्तवार भी मरता है तो वह प्रदेश मृत्युस्पृष्ट नहीं गिना जा सकता है।
काल पुद्गलपरावर्तउत्सर्पिणी और अवसर्पिणी के जितने ललय होते हैं उन सव का क्रम या उत्क्रमसे बारगर मृत्युद्वारा स्पर्श करे तो बादरकाल पुद्गलपरावर्त होता है ।यदि जीव क्रम पूर्वक एक के बाद दूसरे को स्पर्श करता है तो सूक्ष्मकाल पुद्गलपरावर्त होता है।
सारांग-कोई जीव उत्सर्पिणी या अवसर्पिणी काल के प्रथम समय में सरा वही जीव एक समय न्यून (कम) बीस कोडा कोडी સુમિત્ર–પુદગલપરાવર્ત થાય છે પરન્તુ ભવચક્રનાં ભ્રમણથી જીવ જે પૂર્વાવગઢપ્રદેશ અથવા વ્યવહિત–પ્રદેશમાં વાર વાર અનન્ત વાર પણ મરે તે પ્રદેશ મૃત્યુપૃષ્ટ ગણી શકાતું નથી
કાળપુદગલપરાવર્ત. ઉત્સર્પિણી અને અવસર્પિણી કાળમાં જેટલા સમય હોય છે તે બધાયને કમ યા ઉસ્કેમથી વાર વાર મૃત્યુ દ્વારા સ્પર્શ કરે તે તે બાદર–કાળ પુગળપરાવર્ત થાય છે.
જે જીવ કેમપૂર્વક એક પછી બીજાને સ્પર્શ કરે તે તે સૂક્ષ્મકાળપુદગળપરાવર્ત થાય છે
સારાંશ- કઈ જીવ ઉત્સર્ષિ અથવા અવસર્પિણી કાળના પ્રથમ સમયમાં મ, તેજ જીવ એક સમય ન્યૂન વીસ કોડા–કડી સાગરોપમ વીત્યા પછી કાલાન્તરે તે જ ઉત્સ
