Page Text
________________
७८०
___ भगवतीसत्रे वैमानिकः, यथा जीवानां स्वभावतोऽपूर्ततया तदाश्रयणेन कालादिवर्णपर्यायानाश्रित्य न कृतयुग्मादिव्यपदेशः शरीरापेक्षया क्रमेण कृतयुग्मादि व्यवहारो भवति । तथैव एकेन्द्रियादारभ्य वैमानिकान्तजीवस्याऽमूर्तत्वेन तदाश्रयणेन कालादिवर्णपर्यायस्य न कृतयुग्मादिव्यवहारः अपि तु-शरीरमदेशाश्रयणेन क्रमशः कृत. युग्मादिव्यपदेशो भवत्येवेति भावः, ___'सिद्धो ण चेव पुच्छिज्जइ' सिद्धो नैव पृच्छयते । अयमाशयः-सिद्धजीवानां सर्वप्रकारककर्मणां क्षयेण स्वभावत एवाऽमूर्तत्वात्-शरीरादीनाचाऽभावेन वर्णाऽभावात् जीवपदेशाऽपेक्षया कालादिवों न भवति न वा-शरीरमदेशापेक्षया कालादिवों भवति-इत्यतः कालादिवर्णपर्यायस्य कृतयुग्मादि कथनसमये सिद्धस्य चर्चेव न कतव्येति न चैव पृच्छयते इत्यादिनाऽभिव्यञ्जितं भवतीति भावः । वैमानिकान्त जीव भी अमूर्त होते हैं-अतः इस अमूर्तत्व की अपेक्षा से वहां पर भी कालादिवर्णरूप पर्यायें नहीं होती हैं-इसी से उसमें कृतयुग्मादिरूप की विवक्षा नहीं की गई है । हां, पूर्वोक्त कथन के अनु सार शारीरिकप्रदेशों को लेकर कालादि वर्णपर्यायों में क्रमशः वहां कृतयुग्मादि का व्यपदेश होता है । 'सिद्धो अं चेव पुच्छिज्जई' सिद्धों के विषय में कृतयुग्मादिरूप होने का प्रश्न ही नहीं पूछ। जा सकता है। क्यों कि जीव सिद्धावस्थापन्न तभी बनता है कि जय वह समस्त कर्मों का सर्वथा क्षय कर देता हैं । समस्त कर्मों के क्षय हो जाने से
आत्मा में स्वभावतः अमूर्तता होने से और शरीरादिकों का अभाव होने से जीवप्रदेशों की अपेक्षा लेकर वहां कालादिवर्ण रूप पर्याय नहीं होती है और न शरीर की अपेक्षा से भी वहां कालादिवर्ण पर्यायें होते हैं । इसलिये इनके अभाव में वहां कृतयुग्मादि होने का प्रश्न ही नहीं उठता है। अब बहुवचन को आश्रित करके श्री गौतमस्वामी प्रभुश्री ઈન્દ્રિયવાળાથી લઈને વૈમાનિક સુધીના જીવ પણ અમૂર્ત હોય છે. જેથી અમૂર્તની અપેક્ષાથી ત્યાં પણ કાળાદિવર્ણ રૂપ પર્યાયે કહેલ નથી. કેવળપૂર્વોક્ત કથન પ્રમાણે શારીરિક પ્રદેશને લઈને કૃષ્ણાદિવ પર્યાયામાં ક્રમથી त्या कृतयुग्म विगैरेने। व्य५हेश डाय छे. 'सिद्धाणं चेव पुच्छिनई' सिद्धाना સંબ ધમાં કૃતકુમાદિ રૂપ હોવાના સંબંધમાં પ્રશ્ન જ ઉપસ્થિત થતો નથી કેમકે જીવ સિદ્ધાવસ્થાવાળે ત્યારે જ થાય છે કે જ્યારે તે સઘળા કાના સર્વથા ક્ષય કરી દે છે. સઘળા કર્મોનો ક્ષય થઈ જવાથી આત્મામાં સ્વભાવથી જે અમૂર્ત પણ હેવાથી અને શરીર વિગેરેને અભાવ હોવાથી જીવ પ્રદેશની અપેક્ષાથી ત્યાં કૃષ્ણદિવર્ણ રૂપ પર્યાવાળા હોતા નથી. તેથી તેના અભાવમાં ત્યાં કૃતયુગ્યાદિ રૂપ હોવાના સંબંધમાં પ્રશ્ન જ ઉપસ્થિત થતું નથી.
| SR No. | 009325 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 15 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 972 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 59 MB |