Page Text
________________
. . . भगवतीसूत्रे १२२ । अमिलावो' 'नवरं ज्योतिष्कवैमानिकाच च्यवन्तीति अभिलाषा, सबकी नीवानामुद्वर्तनम् स्वसामर्थ्येनैव न तु परसामर्थेन इति कथितम् तत्रैतावलक्षण्यं ज्ञातव्यं यत् नारकादयो जीवाः स्वसामर्थन उद्वर्तन्ते इति यत्रोच्यते तत्र ज्योतिकवैमानिकदण्डके ज्योतिष्कवैमानिकाश्च्यवन्ते स्वसामर्थेन न तु परसामर्थेन इत्येवमभिलापः करणीयः, एतदेव वैलक्षण्यं नारकदण्डकाद्यपेक्षया ज्योतिष्कवैमानिकदण्डके इति । आत्मऋद्धया सत्पद्यते विपपद्यते च जीव इति कथितम् तत्र ऋद्धिपदेन कस्य ग्रहणं यद् बलादुत्पत्ति विपत्ति वा जीवस्य भवतीति न कथितम् अतः ऋद्धिपदवाच्यमेव वक्तुमग्निमप्रकरणमवतारयितुमाह-'नेरइया गं ही होता है 'नवरं जोहलिय वेमाणिया य चयंतीति अभिलावो' इस मरणरूप उद्वर्तना में यदि ज्योतिष्क एवं वैमानिक देवों में कोई विल. क्षणता है तो वह केवल उद्वर्तना शब्द को लेकर ही है अर्थात् एकेन्द्रिय से लेकर पंचेन्द्रियतिर्यश्च मनुष्यों और वानव्यन्तरो के सम्बन्ध में उद्वर्तना शब्द का प्रयोग होता है-तब कि ज्योतिष्क एवं वैमानिक इनमें उद्वर्त्तना शब्द के स्थान च्यवन शब्द का प्रयोग होता है-उद्वर्त्तना का नहीं। इस प्रकार ज्योतिष्क, एवं वैज्ञानिक ये अपनी सामर्थ्य से ही च्यवन करते हैं, परकी सामर्थ्य से नहीं ऐसा अभिलाप करके कहना चाहिये यही ज्योतिष्क वैमानिक दण्डक में नारक दण्डक आदि की अपेक्षा से भिन्नता है। जीव आत्मऋद्धि से उत्पन्न होता है और मरता हैतो यहाँ पर ऋद्धि पद से किस का ग्रहण हुआ है ? सो अब सूत्रकार इस बात को प्रकट करने के लिये प्रश्नोत्तर के रूप में अग्रिमप्रकरण को थाय छ. MM समय था यतु नयी 'नवर' जोइसियवेमाणिया य पयंति ति अभिलावो' मा भ२४३५ A नाम ज्योति मन वैमानि वामा કંઈ ફેરફાર હોય તે તે કેવળ ઉદ્વર્તના શબ્દ પુરતી જ છે. અર્થાત એકેન્દ્રિથી આરંભીને પંચેન્દ્રિયતિર્યંન્ચ અને મનુષ્યના સંબંધમાં ઉદ્વર્તના શબ્દનો પ્રયોગ થાય છે, અને વાવ્યન્તર, જતિષ્ક અને વૈમાનિકેમાં ઉદ્વર્તન શબ્દના સ્થાને “ચ્યવન” શબ્દ પ્રયોગ થાય છે, “ઉદ્વર્તના શબ્દને પ્રાગ તેઓમાં થતું નથી. આ રીતે વનવ્યન્તર, તિષ્ક અને વૈમાનિક એ બધા પિતાના સામર્થ્યથી જ ચ્યવન કરે છે. બીજાના સામર્થ્યથી નહી એ પ્રમાણેને અભિલાપ કહીને ઉચ્ચાર કર જોઈએ આજ બાબતમાં
તિષ્ક અને વૈમાનિક દંડકમાં નારક દંડક વિગેરેની અપેક્ષાએ જુદાઈ છે. જીવ આત્મદ્ધિથી ઉત્પન્ન થાય છે. અને મરે છે, તે અહિયાં ઋદ્ધિપરથી કિનું પ્રણ થયું છે? સૂત્રકાર હવે આ વાત પ્રગટ કરવા માટે પ્રશ્નોત્તરરૂપે
| SR No. | 009324 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 14 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1970 |
| Total Pages | 683 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 42 MB |