Page Text
________________
भगवतीसूत्र करणीयार्थान धान्यमिव विवेचयति स मेधी, तथा प्रमाणे प्रत्यक्षादि वद् यः तद् दृष्टार्थानामव्यभिचारित्वेन तथैव मवृत्तिनिमित्तगोचरत्वात् स प्रमाणम् तथा 'आधारआधेयस्येव सर्वकार्येषु लोकानामुपकारित्वात्, तथा आलम्वनम्-रज्वादि तद्वद् आपदादि निस्तारकत्वाद् आलम्बनम्, तथा चक्षुलोचनं तद्वल्लोकस्य विविधकार्येषु प्रवृत्तिनिवृत्तिविषयप्रदर्शकत्वात् चक्षुः चक्षुरिव चक्षुः। एवमेव मेधित आरभ्य चक्षुः पर्यन्तशब्देषु भूतशब्दसंयोगेन उपमार्थों विज्ञेयः तत्र मेधि भूतः मेधिसदृशः, इत्यादि सर्वत्र ज्ञातव्यम्, एतावन्मात्रोऽपि न किन्तु तेपी सर्व अनाज की दांय करने के लिये-उसे मदित करने के लिये बैल बांधे जाते हैं। उसके सहारे से उस अमाज का मर्दन करते हैं । इसी प्रकार से इस कार्तिकसेठ का सहारा लेकर के सकल नैगम मण्डल धान्य की तरह सकल कर्तव्याथे की विवेचना किया करता था। तथा यह कार्तिक सेठ प्रत्यक्षादिप्रमाण के जैसा प्रमाण था। क्योंकि उसके द्वारा विचारित हुआ अर्थ ठीक उन्हें वैसा ही होता था । तथा सपकामों में लोगों का यह उपकारी था-इसलिये उनके लिये यह आधार था जैसे आधेय । (पदार्थ) के लिये अपना आधार उपकारी होता है। आपत्तिरूपखड़े में फसे हुए जनों को यह रज्ज्यादि (रस्सी) के जैसा आलम्बन था क्योंकि उन्हें यह आपत्तिरूपगर्त में पडते हुए को रस्सी समान आधार रूप था। तया जिस प्रकार लोचन बाह्य पदार्थों को दिखाना हैं-उसी प्रकार से यह भी प्रवृत्ति और निवृत्ति के विषयभूत पदार्थों को उन्हें समझाया करता था, अतः यह उनको आंख के जैसा आंख था, मेधी से लेकर चक्षुपर्यन्त शब्दों में भूत शब्द મસળે છે, તે જ પ્રમાણે આ કાર્તિક શેઠની સહાયતા લઈને તેનું સમરત કુટુંબ મંડલ ખળાના ધાન્ય પ્રમાણે બધા કર્તવ્યનું વિવેચન કર્યા કરતા હતા. તેમજ આ કતિક શેઠ પ્રત્યક્ષ વિગેરે પ્રમાણની માફક પ્રમાણરૂપ હતું. કેમકે તેણે વિચારેલ અર્થ બરાબર તે જરૂપે થતો. તથા બધા કાર્યોમાં લેકને ઉપકારી હતે-તેથી તેનો તે આધાર હો જેવી રીતે આધેય (પદાર્થ) ને અધાર ઉપકારી હોય છે. આપત્તિરૂપ ખાડમાં પડવાવાળા મનુષ્યને દેરીની માફક આલમ્બનરૂપ હતા. કેમકે તેને તે આપત્તીરૂપ ખાડામાંથી પડવા દેતે ન હતું. જેમ આંખે બહારનો પદાર્થ બતાવે છે. તે જ પ્રમાણે તે પણ પ્રવૃત્તિ અને નિવૃત્તિના વિષયરૂપ પદાથે તેઓને સમજાવતે હતો. તેથી તેઓને આંખની માફક આંખરૂપ હતો. મેધીથી આરંભીને ચક્ષુ સુધીના શબ્દમાં
| SR No. | 009322 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 12 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1968 |
| Total Pages | 714 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 45 MB |